Η Κρήτη διαθέτη μια βαθιά ριζωμένη μουσική παράδοση που είναι γνωστή σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο.

Χθες και Σήμερα

Τα παραδείγματα για την μουσική παιδεία των αρχαίων Κρητών είναι πραγματικά πολλά.

Από αποσπάσματα αρχαίου δράματος μαθαίνουμε ότι “ο Μίνως διέταξε να ταφούν μαζί με τον γιό του Γλαύκο και οι αυλοί του, που αυτός τους αγαπούσε όσο ζούσε”. Αλλού εικονίζονται αυλοί, δύαυλοι, βούκινα, σάλπιγγες. Η αρχαία κιθάρα δεν ήταν αγαπητή στην Κρήτη, αλλά παιζόταν η αρχαία λύρα, όπως φαίνεται από αναπαραστάσεις σε γραφές, τοιχογραφίες, σφραγίδες κ.ά. Επίσης υπάρχουν αναφορές πως οι Κρήτες έδιναν εντολή τα παιδιά να μαθαίνουν τους νόμους με τη συνοδεία κάποιας μελωδίας, αφενός για να ψυχαγωγούνται με τη μουσική και αφετέρου για να εντυπώνουν (τους νόμους) καλύτερα στη μνήμη.

Ωστόσο, εστιάζοντας στην πιο σύγχρονη Κρήτη, η αγάπη των Κρητικών για την παραδοσιακή μουσική, είναι αξιοσημείωτη. Υπάρχουν πάρα πολλά τραγούδια μη χορευτικά, από όλη την Κρήτη με πολλούς στίχους, που η μουσική τους παίζεται με λύρα και λαγούτο στα γλέντια και στις παρέες. Οι νέοι της Κρήτης, έχοντας από νωρίς πολλές επιρροές, εμβαθύνουν στη παραδοσιακή μουσική και στα παραδοσιακά μουσικά όργανα.

Τα παραδοσιακά μουσικά όργανα

Η μουσική παράδοση της Κρήτης, έχει να παρουσιάσει και πολλά μουσικά όργανα.

1. Η κρητική λύρα

Η Λύρα συναντάται σε τρεις τύπους, δηλαδή το λυράκι, την κοινή λύρα και τη βροντόλυρα. Έχουν τρεις χορδές, σήμερα μεταλλικές, παλιότερα εντέρινες, διαφέρουν μόνο ως προς το μέγεθος, τον ήχο που παράγουν και τη χρήση. Η βιολόλυρα είναι ένας άλλος τύπος λύρας, που δημιουργείται γύρω στο 1925, με εμφανείς επιδράσεις από το βιολί.

2. Λαγούτο και Βιολί

H παρουσία του λαγούτου αλλά και του βιολιού στην Kρήτη, ανάμεσα στα χρησιμοποιούμενα μουσικά όργανα, επισημαίνεται από τα τέλη του 16^ου αιώνα σε πολλές πηγές, φιλολογικές, αρχειακές, μουσειακές (κεντήματα) κ.λπ.

Το λαγούτο είναι το γνωστό σε όλη τη Ελλάδα μουσικό όργανο, με τέσσερα ζεύγη χορδές, παλαιότερα εντέρινες, σήμερα μεταλλικές.

Συνοδεύει ρυθμικά και αρμονικά τη λύρα ή το βιολί, άλλοτε παίζοντας τους βασικούς φθόγγους της μελωδίας, άλλοτε προσφέροντας ένα απλό ή διπλό ισοκράτημα και άλλοτε παίρνοντας, για σύντομο διάστημα, τη μελωδία προκειμένου να ξεκουραστεί ο λυράρης ή ο βιολιστής. Πολλές φορές το λαούτο χρησιμοποιείται και ως σολιστικό όργανο.

Όταν μιλάμε για το βιολί, είναι το γνωστό δυτικό βιολί, του οποίου η χρήση ως λαϊκού οργάνου στον ευρύτερο ελληνικό χώρο είναι γνωστή από πολύ παλιά.

Στην Κρήτη παίζεται, παράλληλα με τη λύρα, κυρίως στις δυτικές και στις ανατολικές επαρχίες.

3. Το μαντολίνο και η κιθάρα

Είναι τα γνωστά όργανα, από τα οποία το πρώτο χρησιμοποιείται στην Κρήτη ως όργανο μελωδίας ή και συνοδεία της λύρας και του βιολιού, ενώ το δεύτερο χρησιμοποιείται ως καθαρά συνοδευτικό όργανο.

4. Το μπουλγάρι

Ανήκει στην οικογένεια των ταμπουράδων. Η χρήση του σήμερα είναι πολύ περιορισμένη στην Κρήτη. Παλιότερα όμως ήταν πολύ διαδεδομένο ως όργανο μελωδίας ή ακόμη και συνοδείας της λύρας.

5. Η μαντούρα

Είδος κλαρινέτου με μονό επικρουστικό γλωσσίδι στο πάνω άκρο της που είναι κλειστό από τον κόμπο του καλαμιού. Έχει 4 – 6 τρύπες και φτιάχνεται σε διάφορα μεγέθη. Παραλλαγή της μαντούρας είναι η διπλομαντούρα ή τζομπραγιά μαντούρα, που στην πραγματικότητα είναι δύο μαντούρες ίδιες οξύτητας δεμένες και παιζόμενες.

6. Η ασκομαντούρα

Αποτελείται από δερμάτινο ασκί που χρησιμεύει ως αποθήκη αέρος, το ξύλινο ή καλαμένιο ή κοκαλένιο επιστόμιο με βαλβίδα, μέσα από το οποίο φυσά ο οργανοπαίκτης τον αέρα, και τη συσκευή παραγωγής του ήχου, η οποία περιλαμβάνει μια αυλακωτή σκάφη που καταλήγει σε χοάνη και δύο αυλούς, τύπου κλαρινέτου με μονό επικρουστικό γλωσσίδι και 5 συνήθως τρύπες. Το όργανο αυτό, πολύ διαδεδομένο παλιότερα στην Κρήτη, τείνει δυστυχώς σήμερα να εκλείψει. Όπως καταδεικνύεται από την κρητική λογοτεχνία, οι όροι φιαμπόλι, μαντούρα και παντούρα είναι γνωστοί στην Κρήτη από τα τέλη του 16ου αιώνα.

7. Το νταουλάκι

Πρόκειται για ένα μικρό νταούλι που παίζεται με δύο ραβδάκια, τα νταουλόξυλα, και συνοδεύει ρυθμικά τη λύρα ή το βιολί. Παλιότερα ήταν ευρύτατα γνωστό, ιδίως στην ανατολική Κρήτη.

Η μουσική παράδοση και η λαογραφία της Κρήτης, είναι πραγματικά αστείρευτη. 

Είναι χαρά μας να παρουσιάζουμε και να αναδεικνύουμε την παράδοση με οποιοδήποτε τρόπο μπορούμε.  Αυτός είναι ο Αρόλιθος, το παραδοσιακό κρητικό χωριό.

Σας περιμένουμε! 🙂

Για πληροφορίες καλέστε στο 2810-821050 ή γράψτε μας εδώ: info@arolithos.com

Πηγές:

1η

2η

3η

4η

5η