Μια τέχνη κίνησης, φαντασίας, μνήμης και ικανότητας… Η αδελφή της ζωγραφικής και η ξαδέλφη της φωτογραφίας, δεν είναι άλλη απ την υφαντική!

Από τις Μινυάδες και τον Διόνυσο, τον Όμηρο και την Πηνελόπη, έως τις πιο σύγχρονες γιαγιάδες και προγιαγιάδες μας, ο αργαλειός ήταν ένα “ζωτικό” μέρος του σπιτιού.

Ο αργαλειός και τα εργαλεία του

Μιλώντας για τα νεότερη Ελλάδα (20ος αιώνας), ο καθούμενος αργαλειός ήταν πιο διαδεδομένος χειροκίνητος αργαλειός με διάφορες μικροπαραλλαγές από τόπο σε τόπο ακόμη και από σπίτι σε σπίτι. Ένας αργαλειός αποτελείται από : ένα γερό σκαρί πλαίσιο πάνω στο οποίο εφάρμοζαν τα λειτουργικά εξαρτήματα του αργαλειού, μια σειρά από οριζόντια, παράλληλα νήματα (το στημόνι), τεντωμένα κατά μήκος του αργαλειού και στερεωμένα προς τα πίσω. Ακόμη υπάρχει το χτένι, το οποίο κανονίζει την απόσταση των νημάτων του στημονιού μεταξύ τους και ένα σύστημα – τα μιτάρια – που ανεβοκατεβάζει τα νήματα του στημονιού, κατά στρώματα, δημιουργώντας ένα άνοιγμα μέσα από το οποίο περνάει σαΐτα το υφάδι. 

Τα νήματα

Τα υλικά που χρησιμοποιούνταν ήταν νήματα ίνες πολλών ειδών, ποιοτήτων και προελεύσεως. α)ζωικές (μαλλί, μετάξι) και  β)φυτικές (βαμβάκι, λινάρι). Ιδιαίτερα το βαμβάκι και το μαλλί και κυρίως το προβατίσιο χρησιμοποιούνταν, αφού οι ίδιες οι γυναίκες το επεξεργάζονταν. Κούρευαν το Μάρτη Απρίλιο τα πρόβατα (το πιο καλό μαλλί είναι του Μάη) και το μαλλί για να το κάνουν νήμα έπρεπε να το υποβάλλουν σε μια ορισμένη επεξεργασία που περιελάμβανε : το πλύσιμο, το ξάσιμο, το λανάρισμα και το γνέσιμο. Το βαμβάκι ακολουθούσε διαφορετική επεξεργασία. Για να βάψουν το νήμα χρησιμοποιούσαν φυτά γνωστά για τις χρωστικές τους ιδιότητες : π.χ. το κίτρινο χρυσάφι χρώμα έβγαινε από τα ξερά φύλλα μουριάς, από φλούδια ροδιών, το γαλάζιο από το λουλάκι, το κόκκινο από το κρεμέζι από το ριζάρι, το καφέ από τα μαλακά φλούδια καρυδιών κλπ. Άπειρα τα χρώματα και οι αποχρώσεις που μπορεί κανείς να πετύχει με φυτά.

Τα σχέδια και τα υφαντά

Η υφάντρα πρέπει να συλλάβει το σχέδιο, να φανταστεί την εικόνα του και να το κάνει πραγματικότητα! Μια διαδικασία που ακούγεται απλή, αλλά η δουλειά στον αργαλειό απαιτούσε μεγάλη δύναμη χεριών και συντονισμό κινήσεων μια και η υφάντρα χρησιμοποιούσε παράλληλα χέρια και πόδια. Γι’ αυτό θεωρούταν πολύ κουραστική και επίπονη.

Παρόλα αυτά οι γυναίκες έπρεπε να υφαίνουν για να ετοιμάσουν όλα τα απαραίτητα στην οικογένεια: υφάσματα για τις φορεσιές, υφαντά για τις ανάγκες του σπιτιού, όπως σεντόνια, μαξιλάρια, βελέντζες, κιλίμια, κουρτίνες, προσόψια, τραπεζομάντιλα, αλλά και υφαντά απαραίτητα για τις καθημερινές ασχολίες, όπως σακιά για τη μεταφορά προϊόντων, τσαντίλες για το στράγγισμα του τυριού, λαδοσάκια για τα ελαιοτριβεία.

Πολλά και χαρακτηριστικά τα υφαντά σε ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά απ τα ωραιότερα δείγματα υφαντών, είναι οι κόκκινες πατανίες της Κρήτης, με την τοιχογραφική αντίληψη της εν υφασμένης διακόσμησης στις στενές πλευρές τους.

Τρίφυλλα κλινοσκεπάσματα οι κρητικές πατανίες στόλιζαν επιδεικτικά, την ημέρα του γάμου, τους τοίχους του σπιτιού της νύφης. Τα ωραιότερα δείγματα της υφαντικής αυτής προέρχονται από τα χωριά Κισσάμου της Δυτικής Κρήτης.

Το λαογραφικό Μουσείο στον Αρόλιθο

Με μια επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο του χωριού μας, σίγουρα θα καταφέρετε να καλύψετε ένα μεγάλος μέρος, σχετικά με την τέχνη της υφαντικής και τον ρόλο του αργαλειού στο κρητικό σπίτι.

Σας περιμένουμε 🙂

Επικοινωνήστε μαζί μας στο 2810-821050 ή γράψτε μας στο info@arolithos.com Επίσημο site: www.arolithos.com