Απρίλης και άνοιξη, Απρίλης και Πάσχα είναι για τον ελληνικό λαό σχεδόν αξεχώριστα!Είναι ο τέταρτος μήνας του χρόνου και ονομάστηκε έτσι απ’ το aperio= ανοίγω (apertus= ανοικτός και Apertio= Άνοιξη)! Τον Απρίλη, η φύση οργιάζει και αφήνει πίσω της για τα καλά τον χειμώνα!
Απρίλιος-Τσαρούχης
Ο Απρίλης είναι ο μήνας των λουλουδιών («Ο Απρίλης με τα λούλουδα και ο Μάης με τα ρόδα»). Η βροχή του Απρίλη θεωρείται από τους γεωργούς πολύ ευεργετική , αλλά και σε κάποια μέρη της Ελλάδας το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό!Παλαιότερα το μάζευαν σε μπουκάλι και το έδιναν στους αρρώστους!
Επίσης είναι και αυτός ένας μήνας, που στην πλούσια μας λαογραφία έχει την τιμητική του και γι αυτό του έχουν δοθεί και πολλά διαφορετικά ονόματα!
Οι ονομασίες του Απρίλη
Λαμπριάτης, λόγω του Ορθόδοξου Χριστιανικού Πάσχα ή Λαμπρής, που είναι συνήθως τον Απρίλιο. Τον λένε επίσης Αηγιωργίτης ή Αηγιωργάτης, λόγω της μεγάλης χριστιανικής εορτής του Αγίου Γεωργίου. Ξεροκοφινά, γιατί τελείωναν πάντα οι συγκομιδές των γεωργών αλλά και Γρίλλη, δηλαδή γκρινιάρης, για τον ίδιο ακριβώς λόγο.
Τα έθιμα του Απρίλη
Κάθε χρόνο την 1η Απριλίου αναβιώνει το έθιμο με τα αθώα ψέματα. Πρόκειται για μία παιγνιώδη συνήθεια των ανθρώπων, με παγκόσμια διάσταση.
πρωταπριλιά
Το ψέμα της Πρωταπριλιάς κατά την ελληνική λαογραφία ξεκίνησα σαν «ένα σκόπιμο ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την αγροτική παραγωγή», με το πέρασμα των χρόνων όμως, εξελίχθηκε σαν ένα αθώο ψέμα, με τη μορφή παιχνιδιού, προς διασκέδαση όλων.
Όμως, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, συνήθως το Πάσχα “πέφτει” τον Απρίλιο, οπότε θα ήταν άδικο να μην αναφερθούμε στα μεγάλης λαογραφικής αξίας, έθιμα του Πάσχα.
Οι Λαμπροκουλούρες!
Λαμπροκουλούρες
Από το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης οι γυναίκες καταγίνονται με το ζύμωμα! Ζυμώνουν τις λαμπροκουλούρες, οι οποίες δεν έχουν στη μέση τρύπα, όπως τα μικρά κουλούρια, αλλά για λόγους οικονομίας στο κέντρο της μπαίνουν κόκκινα αβγά.
Ο στολισμός του Επιταφίου και τα κόκκινα αυγά!
Το στόλισμα του Επιταφίου με λουλούδια και τα στεφάνια αρχίζει το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης με τις νοικοκυρές να προσπαθούν να στολίσουν τον “καλύτερο Επιτάφιο”. Μετά την περιφορά παίρνουν τα λουλούδια στα σπίτια για να φέρουν ευλογία σε κάθε νοικοκυριό. Επίσης την ίδια μέρα , οι γυναίκες βάφουν τα αβγά, που παλιά αυτό γινόταν από τα χρώματα των λουλουδιών -κυρίως της κόκκινης παπαρούνας αλλά και των πατζαριών.
Τη Μεγάλη Παρασκευή, σε πολλά χωριά της Κρήτης νέοι και νέες κρατώντας ένα Σταυρό με στεφάνι γυρνούν τους δρόμους των χωριών και ψάλλουν το μοιρολόι της Παναγιάς: «σήμερα μαύρος ουρανός σήμερα Μαύρη Μέρα …»
Το κάψιμο του Ιούδα!
Με το “δεύτε λάβετε φως”, οι πιστοί με ένα κερί μεταφέρουν το Άγιο Φως στο σπίτι τους αμίλητοι, πιστεύοντας ότι έτσι θα γίνει κάτι καλό στο σπιτικό τους ή ότι έτσι θα φύγουν οι δαίμονες!
Επίσης τα παιδιά σχηματίζουν ένα μεγάλο σωρό από ξύλα και στην κορυφή βάζουν ένα σκιάχτρο που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και την ώρα που ο ιερέας λέει το “Χριστός Ανέστη”, βάζουν φωτιά και καίνε τον Ιούδα.
Όσο για τα φαγητά στην Κρήτη το Πάσχα παλιά δεν σούβλιζαν αρνί, αλλά αφού έσφαζαν ένα ρίφι ή αρνί, έκαναν διάφορα φαγητά (οφτό, αντικριστό, βραστό, κοκκινιστό, αυγολέμονο με αγκινάρες κ.α.), ενώ το γλέντι κρατούσε επί ώρες για να συνεχισθεί και την επομένη μια και τις περισσότερες χρονιές η Δευτέρα του Πάσχα ήταν παράλληλα και η γιορτή του Αϊ Γιώργη.
Παροιμίες για τον Απρίλη
Πλούσια όμως είναι η λαογραφία μας και στις παροιμίες για αυτό τον μήνα! Δείτε κάποιες παρακάτω!
Απρίλη δροσερέ και Μάη με τα λουλούδια.
Απρίλης – Μάης! Κοντά είν’ το θέρος.
Απρίλης – Μάης, κουκιά μεστωμένα.
Απρίλης – Πασχαλιά, χελιδόνια, φως, χαρά!
Απρίλης με τα λούλουδα και τα τρανά τα ψέματα.
Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
Βάλτ’ εργάτες τον Απρίλη κι ας ψυλλίζονται.
Η βροχή τ’ Απριλομάρτη, μόνο τους ψαράδες βλάπτει.
Ήρθ’ ο Απρίλης με χαρά, με τα κόκκινα τ’ αυγά.
Και στου Απρίλη τις δεκαεφτά, πέρδικα ψόφησε τ’ αυγά.
Πραγματικά η λαογραφία για τα έθιμα του Πάσχα, είναι τόσο πλούσια, που αξίζει να αφιερώσεις χρόνο να τα ανακαλύψεις όλα! Με μια επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο του χωριού μας, σίγουρα θα καταφέρετε να καλύψετε ένα μεγάλος μέρος 🙂
Επικοινωνήστε μαζί μας στο 2810-821050 ή γράψτε μας στο info@arolithos.com
Επίσημο site: www.arolithos.com
Σας ευχόμαστε ολόψυχα Καλό Πάσχα!
Καλό Πάσχα
