Από τη λατινική λέξη octo, που σημαίνει οχτώ, πήρε ο Οκτώβρης τ’ όνομά του, γιατί πραγματικά στο παλιό-ρωμαϊκό ημερολόγιο, που άρχιζε από το μήνα Μάρτη, κρατούσε την όγδοη θέση.
Ήταν αφιερωμένος στον Άρη και τον παρίσταναν με μορφή κυνηγού, που έχει λαγό στα πόδια του, πουλιά πάνω απ` το κεφάλι του και ένα είδος κάδου κοντά του. Ο μήνας «των χειμαδιών» και ο γυρισμός των παραδοσιακών μαστόρων στις οικογενειακές εστίες για να ξεκινήσουν οι εργασίες για το όργωμα και τη σπορά σιτηρών, κριθαριού & βρώμης.
Αν και η προετοιμασία του σπόρου, στη σπορά, αρχίζει με τη γιορτή του Τιμίου Σταυρού στις 14 του Σεπτέμβρη, ο Οκτώβρης θεωρείται ο «πατέρας» αυτής της σημαντικής δουλειάς.
“Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οκτώ σωρούς δεν έκαμες”
“Όπου σπέρνει τον Οκτώβρη, κάνει οκτώ σωρούς στ αλώνι”
-
- από την συλλογή του λαογραφικού Μουσείου στον Αρόλιθο
Η θρησκευτική λατρεία επίσης, έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε κάποιες ονομασίες του μήνα αυτού. Άϊ – Δημήτρης ονομάζεται από τη σπουδαιότερη γιορτή του μήνα, και άϊ – δημητριάτικα τα χρυσάνθεμα και τα κυκλάμινα που ανθίζουν τότε. Ωστόσο μία ακόμα σπουδαία εθνική εορτή είναι και αυτή της 28ης του Οκτώβρη, όπου μνημονεύεται η άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις και κατά συνέπεια η είσοδος της χώρας στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.
Στην αρχαία Ελλάδα τώρα, ο Οκτώβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Πυανοψιώνα. Η περίοδος αυτή ήταν πλούσια σε γιορτές (Προηρόσια, Πυανόψια, Θησεία, Θεσμοφόρια), καθώς οι Αθηναίοι φρόντιζαν να εξασφαλίζουν τη θεϊκή προστασία για τον κύκλο των γεωργικών εργασιών, που μόλις άρχιζε. Για το ίδιο λόγο οι Ρωμαίοι θυσίαζαν ένα άλογο στο Πεδίο του Άρεως για να πάνε καλά τα σπαρτά. Τον Οκτώβριο διεξάγονταν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους τα περίφημα Ελευσίνια Μυστήρια, σε Αθήνα και Ελευσίνα.
Για τους κτηνοτρόφους τώρα, ο μήνας αυτός είναι γνωστός για τα «χειμαδιά», τα οποία αποτελούν, μία παράδοση. Ουσιαστικά το μήνα αυτό οι άνθρωποι έφευγαν από τα βουνά και κατέβαιναν στα πεδινά (η επιστροφή στο σπίτι), με σκοπό να βρουν ευνοϊκότερες συνθήκες για τα ζώα τους.
Τέλος ο Οκτώβρης είναι ο μήνας που αρχίζουν και τα ρακοκάζανα! Τα «καζανέματα», όπως λέγονται, γίνονται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους όπου περίοπτη θέση κατέχει φυσικά το καζάνι.
το ρακοκάζανο
Με μια επίσκεψη στο χωριό μας, θα έχετε την ευκαιρία να δείτε από κοντά το παραδοσιακό αλώνι, όπως επίσης και το καζάνι της ρακής.
Το λαογραφικό μουσείο μας, περιέχει πλούσιο υλικό για μελέτη, διαθέσιμο σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται, καθώς και αντικείμενα του γεωργού που σχετίζονται με το όργωμα και τη σπορά.
Καλό μήνα και καλό φθινόπωρο σε όλους!
Καλωσόρισες Βροχάρη ,
με τις μπόρες τις πολλές ,
τα χωράφια να ποτίσεις
για ν’ αρχίσουν οι σπορές .
Μπρουμάρη σ’ ονομάζουν
κι η ομίχλη έχει απλωθεί
και Παχνιστή σε λένε
κι οι κήποι στολιστήκαν
με κάτασπρο χαλί ,
με πάχνη όπως τη λένε, την αυγή !
Σποριάρη σ’ ονομάζουν
και Σπάρτο και Σποριά
κι όλοι οι γεωργοί με κέφι και χαρά
σπόρους στη γη θα ρίξουν
και όλοι να καρπίσουν .Αϊ – Δημήτρη σε καλούν
κι Αϊ – Δημητριάτη ακόμα
τον Αϊ – Δημήτρη γιορτάζουν
οι χριστιανοί αντάμα.
Παροιμίες για τον Οκτώβρη
Όποιος μήνας έχει ρο, δεν θέλει στο κρασί νερό.
Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα ‘χεις.
Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πουλησ’ το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια.
Αν δεν χορτάσει ο Οκτώβρης τη γη, πουλησ’ τα βόδια σου κι αγόρασε σιτάρι.
Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οκτώ σπυριά θα κάνεις.
Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.
Οκτώβρης – Οκτωβράκης το μικρό καλοκαιράκι.
Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται.
Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
Πηγή: http://users.sch.gr/vaxtsavanis/oktobrios.html
Εικόνες: http://manosbee.blogspot.gr/2009/10/blog-post_8133.html, http://41dimotikoher.blogspot.gr/2016/10/blog-post.html,
