Αρχείο κατηγορίας Ήθη & έθιμα – Customs & traditions

Μάρτιος, ο πρώτος μήνας της Άνοιξης!

Μάρτιος-Τσαρούχης

Ο Μάρτιος θεωρείται ο πρώτος μήνας της Άνοιξης και σηματοδοτεί την αρχή της ανθοφορίας και καρποφορίας της φύσης! Πήρε το όνομα του από το λατινικό όνομα του θεού Άρη (Mars = Άρης) και είναι ο πρώτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου.

Η θέση του Μαρτίου ως του πρώτου μήνα του έτους παλαιότερα συνετέλεσε, ώστε η πρώτη ημέρα του να έχει την σημασία της Πρωτοχρονιάς στο λαϊκό καλεντάρι, με πλήθος εθίμων μαγευτικού χαρακτήρα. Έτσι,την 1η Μαρτίου σε πολλά μέρη συνήθιζαν να δίνουν σημασία στο ποδαρικό, να ραντίζουν το σπίτι με νερό, να σπάνε πήλινα αντικείμενα ή να ρίχνουν έξω από το σπίτι.

Σε ορισμένα μέρη της Κρήτης μαστίγωναν συμβολικά με χλωρά κλαδιά ανθρώπου και ζώα, πιστεύοντας ότι τους μεταδίδουν την θαλερότητα που έχουν τα κλαδιά αυτά.

Στην Κρήτη επίσης, οι καλαντιστάδες κρατούσαν ένα καλάμι, έβαζαν ένα άλλο (μικρότερο) καλάμι σταυροειδώς πάνω στο πρώτο ώστε να σχηματιστεί σταυρός και πάνω του κρεμούσαν κλαδιά δέντρων, λουλούδια της εποχής, αλλά και γεννήματα της γης: κεφαλές σιταριού και κριθαριού, αμύγδαλα, κουκιά κ.ά. μαζί με ασπροκόκκινη κλωστή. Αυτό λεγόταν καλαντίστρα. Τα παιδιά, πριν τελειώσουν τα κάλαντα σκορπούσαν μαργαρίτες σε κάθε σπίτι και συμπλήρωναν:

«Όξω ψύλλοι και κοργιοί

όφηδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

να γυρίζετε στ’ αόρια».

Οι καλαντίστρες του Μάρτη όπως κι αυτές του Λαζάρου και της Μ. Παρασκευής, παρέμεναν στα σπίτια των παιδιών που τις κρατούσαν μέχρι το βράδυ της Ανάστασης. Το Μεγάλο Σάββατο τις έβαζαν πάνω στο σωρό με τα ξύλα όπου έκαιγαν τον Ιούδα.

Ο Μάρτης ή Μαρτιά(ασπροκόκκινο βραχιολάκι) είναι ένα παμπάλαιο έθιμο, με βαλκανική διασπορά. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.

βραχιόλι-μάρτης

Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον Μάρτη ή Μαρτιά. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο Μάρτης προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν. Τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη, πριν βγουν από το σπίτι.

Ο Μάρτιος είναι άρρηκτα δεμένος με τη Σαρακοστή, τη μεγάλη νηστεία πριν από το Πάσχα. Σχετική και η παροιμία «Δεν λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή» ή «Λείπει ο Μάρτης με τη Σαρακοστή»; που λέγεται για άτομα που παρευρίσκονται ή αναμειγνύονται παντού. Τον Μάρτιο είναι η επέτειος της Ελληνικής Εθνεγερσίας με την κήρυξη της Επανάστασης του 1821 την 25η του μηνός. Η επέτειος καθιερώθηκε το 1838 για να συμπέσει με τη μεγάλη εορτή της Χριστιανοσύνης, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

Οι ονομασίες του Μάρτη:

Βλάσταρος και Ανοιξιάτης, γιατί είναι ο μήνας που φέρνει την άνοιξη. Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή ισημερία, δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας.

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη, του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη, όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά χρόνια , που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες.

Τον λέγανε και Δίγαμο: «Ο Μάρτης έχει δύο γυναίκες, τη μία πολύ όμορφη και φτωχή, την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση. Όταν γυρίζει από την άσχημη, κατσουφιάζει, μαυρίζει και σκοτεινιάζει όλος ο κόσμος. Όταν γυρίζει από την όμορφη, γελάει, χαίρεται και λάμπει όλος ο κόσμος». Γι’ αυτό και η παροιμία λέει: «Ο Μάρτης πότε κλαίει και πότε γελάει».

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Επειδή είναι άστατος λέγεται Πεντάγνωμος. «Ο Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα μαρτολουλουδίζει».

Παροιμίες για τον Μάρτη

Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.

Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης. Τα παλιόβοϊδα τα γδέρνει, τα δαμάλια τα παιδεύει.

Από τον Μάρτη πουκάμισο, από τον Αύγουστο σεγκούνι (παλτό).

Κάλλιο Μάρτη καρβουνιάρη, παρά Μάρτη καψαλιάρη.

Κάλλιο Μάρτη στις γωνιές, παρά Μάρτη στις αυλές.

Ο Μάρτης βρέχει κι ο θεριστής χαίρεται.

Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.

Αν μη τι άλλο ο Μάρτης είναι ο μήνας που υποδέχεται την άνοιξη και μικροί και μεγάλοι τον περιμένουν με ανοιχτές αγκάλες!

Τέτοιες ανοιξιάτικες μέρες το χωριό μας είναι ιδανικό για χαλαρούς περιπάτους, επαφή με τη φύση και φυσικά για καλό φαγητό! Καλό μήνα και καλή άνοιξη σε όλους!

πληροφορίες: 2810-821050 και info@arolithos.com/www.arolithos.com

Pinakoti! The wooden kneading trough!

Pinakoti was an accessory (usually wooden and narrow) for traditional bread making process. It usually had many partitions, one for each bread!

pinakoti

How they made bread (many years ago)

A piece of bread that was stored from last week is made with water and flour, so that it becomes a gritty slurry.

They left it wrapped in a woolen blanket all night. With this piece, in the morning next day the bread is kneaded, and it is covered with the blanket again and left to ascend. Then they were holding a piece to make bread next week. With the rest, they made 3-4 large breads(as well as the pinakoti), which was covered with well-frosted cotton towels.

When the bread was ready, they went to the oven. There was the wood-burning oven, and when the oven was heated, they put the bread with a wooden shovel!

Take a look here, for this special product!

H παραδοσιακή Πινακωτή!

Ανατρέχοντας στην πλούσια λαογραφία μας, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στην πινακωτή!

Η πινακωτή ήταν εξάρτημα (συνήθως ξύλινο και στενό) όπου τοποθετούσαν το ζυμάρι για να φουσκώσει κατά την παραδοσιακή μέθοδο παρασκευής ψωμιού. Συνήθως είχε πολλά χωρίσματα, ένα για κάθε καρβέλι.

πινακωτή

Ας δούμε παρακάτω πώς έφτιαχναν το ψωμί με τη χρήση της Πινακωτής!

Ένα κομμάτι ζυμάρι που υπήρχε φυλαγμένο από το ψωμί της προηγούμενης εβδομάδας, δουλεύεται με νερό και αλεύρι, έτσι που να γίνει πηκτός χυλός.

Τον άφηναν κουκουλωμένο με μάλλινη κουβέρτα όλη τη νύχτα. Μ’ αυτή τη μαγιά, πολλή πρωί την άλλη μέρα ζυμώνεται το ψωμί, κουκουλώνεται και πάλι με την κουβέρτα και το άφηναν να ανεβεί. Ύστερα κρατούσαν πάλι ένα κομμάτι ζυμάρι (προζύμι), για να γίνει το ψωμί της επόμενης εβδομάδας.

Με το υπόλοιπο έπλαθαν 3-4 μεγάλα καρβέλια (όσα και οι θέσεις της πινακωτής), που ήταν στρωμένη με βαμβακερές πετσέτες καλά αλευρωμένες. Δίπλωναν τις πετσέτες πάνω από τα ψωμιά και σκέπαζαν την πινακωτή με την κουβέρτα, για να μην κρυώσει η ζύμη και για να φουσκώσει γρήγορα. Όταν φούσκωνε το ψωμί, έβαζαν την πινακωτή στον ώμο και το πήγαιναν στο φούρνο. Εκεί άναβε ο φούρνος με ξύλα και όταν ο φούρνος πύρωνε, έβαζαν με ένα ξύλινο φτυάρι τα ψωμιά.

Δείτε αυτό το υπέροχο προϊόν εδώ που πραγματικά αξίζει να το προμηθευτείτε!

Κουτσοφλέβαρος, Φλιάρης αυτός είναι ο Φλεβάρης!

Φλεβάρης

Ο Φεβρουάριος ή Φλεβάρης είναι ο δεύτερος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο. Έχει 28 ημέρες, ενώ όταν το έτος είναι δίσεκτο έχει 29.

Η ονομασία του,τυπικά, παράγεται από το λατινικό ρήμα februare, που σημαίνει καθαίρω, αγνίζω, επειδή ήταν ο τελευταίος του Ρωμαϊκού έτους και επομένως «διαβατήριος» και αποκαθαρτικός. Αργότερα, τον παρετυμολογήσαμε, από τις βροχές και τα πολλά νερά του, και είπαμε (λαϊκά) Φλεβάρης, επειδή ανοίγει «τις φλέβες του» και γεμίζει τον κόσμο νερά.

Στην Ελλάδα ο Φεβρουάριος έχει πολλές ονομασίες που σχετίζονται με τη μικρή διάρκειά του: Μικρός, Κουτσός, Κουτσοφλέβαρος, Φλιάρης και Γκουζούκης.

Στον αγροτικό βίο, ο Φλεβάρης είναι ο μήνας των αμπελιών. Τότε γίνεται το κλάδεμα, το καθάρισμα και το τσάπισμα των αμπελιών. Τότε βάζουν και καταβολάδες, δηλαδή φυτεύουν αμπέλια (εκτός και αν είναι δίσεχτος ο χρόνος). Γι’αυτό του το περιεχόμενο ο Φλεβάρης ονομάζεται σε ορισμένα μέρη, όπου είναι βέβαια ανεπτυγμένη η αμπελουργία και Κλαδευτής.

Δύο είναι τα σπουδαιότερα έθιμα που τηρούνται μέχρι τις μέρες μας: Το ψυχοσάββατο και οι Απόκριες.

Στο Ψυχοσάββατο, όσοι έχουν αγαπημένους νεκρούς, βράζουν στάρι και το προσφέρουν για ανάπαυση των ψυχών. Αυτή τη μέρα, σύμφωνα με μια δοξασία οι ψυχές βγαίνουν και κάθονται πάνω στα δέντρα και στα βλαστάρια του αμπελιού, γι αυτό δεν κόβουν τα βλαστάρια, μήπως πέσουν οι ψυχές που είναι καθισμένες πάνω σε αυτά και κλάψουν.

Οι Απόκριες πάλι αρχίζουν με το τριώδιο, την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισσαίου, συνεχίζουν με την Κυριακή της Κρεατινής και κορυφώνονται με την Κυριακή της Τυρινής που λέγεται και Τρανή Αποκριά. Είναι η μέρα που κυριαρχεί το κέφι, ο χορός, οι αστεϊσμοί και οι μεταμφιέσεις. Η πανάρχαια αυτή γιορτή έχει σκοπό να ξυπνήσει τη φύση από τη χειμερία νάρκη της και να εξασφαλίσει τη βλάστηση και την καρποφορία των χωραφιών.

Οι μεταμφιεσμένοι πανηγυρίζουν στους δρόμους και στα σπίτια. Χτυπούν τύμπανα και κρατούν φαλλικά σύμβολα, λένε τολμηρά αστεία και εύχονται καλή σοδειά και ευγονία. Οι γιορτές της Αποκριάς τελειώνουν την Κυριακή της Τυρινής και επειδή εκείνη την ημέρα τρώνε συνήθως μακαρόνια με τυρί, τη λένε και Μακαρονού.

Και κάποια ακόμα λαογραφικά στοιχεία που σχετίζονται και την εκκλησία είναι τα εξής:

Η Εκκλησία μας γιορτάζει τον Άγιο Τρύφωνα την 1η Φεβρουαρίου ο οποίος σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση προστατεύει τα αμπέλια και τους αγρούς από τα τρωκτικά και τις κάμπιες.

Την Ημέρα της Υπαπαντής του Χριστού στις 2 Φεβρουαρίου, δε δουλεύουν οι μυλωνάδες στην Κρήτη γιατί την έχουν προστάτιδα. Καθώς αλλάζει ο καιρός, οι αγρότες μπορούν αυτήν την η μέρα να προβλέψουν τις μεταβολές του για τις επόμενες μέρες.

Στις 3 Φεβρουαρίου , του Αγίου Συμεών, οι έγκυες δεν κάνουν δουλειές για να μη σημαδευτεί το παιδί στην κοιλιά τους.

Ο Άγιος Χαράλαμπος στις 10 Φεβρουαρίου, είναι προστάτης και θεραπευτής από τις λοιμώδης αρρώστιες, ο Άγιος Βλάσιος στις 11, προστατεύει τα κοπάδια από τα άγρια σαρκοβόρα και ιδιαιτερα από το λύκο.

Παροιμίες για τον Φεβρουάριο

Άγιε Πολύκαρπε βόηθα το σπόρο να φυτρώσει και να πολυκαρπίσει.

Αν δεν βγει ο Φλεβάρης δεν μπαίνει ο Μάρτης.

Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.

Ο Φλεβάρης αν θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει, κι αν αλήθεια φλογίσει πόσους σκύλους θα ψοφήσει.

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει, πάλι ή άνοιξη μυρίζει μα κι αν τύχη να θυμώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει κι άμα πει και θυμώσει μέσ’ τα χιόνια θα μας χώσει.

Τα χιόνια του Φλεβάρη, βγάζουν τον Μάρτη παλικάρι.

Την Τυρινή και των Βαγιών μπαίνει ο διάβολος στο γιαλό.

Της Κρεατινής τα κομμάτια τα τρώει η Τυρινή και της Τυρινής τα σκυλιά.

Φλεβάρης κουτσοφλέβαρος, και του τσαπιού ο μήνας.

Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.

Με μια επίσκεψη στο χωριό μας, θα έχετε την ευκαιρία να μελετήσετε για τα έθιμα του μήνα! Το λαογραφικό μουσείο μας, περιέχει πλούσιο υλικό για μελέτη, διαθέσιμο σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται!

Καλώς Ήρθες Φλεβάρη

Πηγές: Εκδόσεις τα ΝΕΑ, Δημοσιογραφικός Όμιλος Λαμπράκη.

goo.gl/ZKgUfQ

goo.gl/vdjm59

Τα “Μικρομαγειρέματα” επιστρέφουν στον Αρόλιθο!

“Μικρομαγειρέματα”

Ένα πραγματικά υπέροχο και βιωματικό πρόγραμμα επιστρέφει για τρεις Κυριακές στον Αρόλιθο!

Γευστικά ταξίδια και παιχνίδια των αισθήσεων με τα αγνά προϊόντα της Κρητικής γης, θα συναρπάσουν τους μικρούς μας φίλους, και παράλληλα θα τους διδάξουν την αξία της πρώτης ύλης.

Ένας παράδεισος είναι η γη μας και μας χαρίζει απλόχερα τόσες θρεπτικές ουσίες για μια υγειηνή διατροφή και μακροζωία. Ελάτε να μεταμφιεστούμε σε μικρούς μάγειρες να ανακαλύψουμε και να μετατρέψουμε τις πρώτες ύλες, σε νόστιμες λιχουδιές!

Κλείστε τη θέση του παιδιού σας σήμερα λόγω περιορισμένου αριθμού συμμετοχής ανά φορά. Στη διάθεσή σας για κάθε επιπλέον πληροφορία στο 2810 82 10 50 ή στο email: museum@arolithos.com

«Με ένα ρόδο φίλο κάνεις και για ένα ρόδο τόνε χάνεις» Πασχαλινά Έθιμα (πριν το Πάσχα) ή Κλήδωνας

«Η ψυχή του ανθρώπου είναι σαν τη γη, ότι σπείρεις θα θερίσεις. Σιτάρι θα σπείρεις; Σιτάρι θα θερίσεις. Κριθάρι θα σπείρεις; Κριθάρι θα θερίσεις. Έτσι είναι και η ψυχή του ανθρώπου, ότι βάλεις μέσα της αυτό και θα έχεις. Κακία θα βάλεις; Κακία θα έχεις. Καλοσύνη θα βάλεις; Καλοσύνη θα έχεις.»

Τα σοφά λόγια του γεωργού είναι σαν βάλσαμο στις ψυχές της Ρηνιώς και της Στασώς οι οποίες από μικρά παιδιά έχουν μεγάλο μίσος μεταξύ τους. Μια παρεξήγηση ανάμεσα στις γιαγιάδες τους και οι πεποιθήσεις που κληρονόμησαν ήθελαν τη σχέση τους να είναι εχθρική. Ώσπου μια μέρα ένα γράμμα και ένα όνειρο θα αλλάξουν τη ζωή τους………

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσω της θεατρικής πράξης συμβάλλει στη μετάδοση των ηθών και των εθίμων, της τοπικής διαλέκτου και των παραδόσεων στους μικρούς αλλά και τους μεγάλους μας φίλους.

Πριν το Πάσχα το δρώμενο παρουσιάζει τα έθιμα του Πάσχα και μετά το Πάσχα τα έθιμα του Κλήδωνα.

ΧΩΡΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Ο χώρος εφαρμογής είναι τα δύο παραδοσιακά σπίτια, όπως επίσης ένα μέρος του δρώμενου εξελίσσεται στον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο του Μουσείου.

ΣΤΟΧΟΙ

Να γνωρίσουν τα έθιμα του Πάσχα (πριν το Πάσχα) και τα έθιμα του Κλήδωνα (μετά το Πάσχα) μέσα από την ενεργή συμμετοχή τους.
Να προβληματιστούν και να αναπτύξουν έννοιες όπως ο αλληλοσεβασμός, η αγάπη και η αρμονική συνύπαρξη με τους άλλους.
Να προσεγγίσουν την παράδοση μέσω της θεατρικής πράξης
Να διασκεδάσουν με τις δραστηριότητές τους και να συνδυάσουν την μόρφωση με την ψυχαγωγία.
Να καταφέρουν τα παιδιά να βιώσουν τις διάφορες διαδικασίες με βάση το θεατρικό παιχνίδι, την κινησιολογία και την εμψύχωση.

ΗΛΙΚΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Το δρώμενο απευθύνεται κυρίως σε παιδιά Γ΄,Δ΄,Ε΄,ΣΤ΄ Δημοτικού. Επίσης με τις ανάλογες προσαρμογές το δρώμενο μπορεί να εφαρμοστεί και σε μικρότερες ηλικίες.

ΔΙΑΡΚΕΙΑ
Η διάρκεια του θεατρικού δρώμενου υπολογίζεται στην μιάμιση ώρα για όλα τα παιδιά.

“Με ένα ρόδο φίλο κάνεις και για ένα ρόδο τόνε χάνεις”

ΝΕΟΣ ΚΟΡΩΝΟΙΟΣ

Λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που διανύουμε, η δική μας προτεραιότητα είναι η ασφάλεια των μαθητών, των εκπαιδευτικών και του προσωπικού μας. Γι αυτό το λόγο έχουμε λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε κάθε διδακτική εκπαιδευτική δραστηριότητα πραγματοποιείται με ασφάλεια.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Φυσικός αερισμός των χώρων πριν και μετά την κάθε ομάδα.
Αυστηρή καθαριότητα και απολύμανση των χώρων και των επιφανειών όπου θα διεξαχθεί η διδακτική επίσκεψη πριν και μετά την κάθε ομάδα.
Καθαριότητα και απολύμανση αντικειμένων (ποδιές, σκεύη κ.α)
Ατομική Υγιεινή και πλύσιμο χεριών και χρήση αντισηπτικού από τους συμμετέχοντες και το δικό μας προσωπικό.
Χρήση μάσκας (από εκπαιδευτές και μαθητές). Χρήση γαντιών (όπου διατίθενται τρόφιμα).
Καλυμμένα τα τρόφιμα που προπαρασκευάζονται και διατίθενται. Ατομική συσκευασία τροφίμου ή και ποτού όπου αυτή απαιτείται.
Παροχή αναλώσιμων υλικών υγιεινής σαπούνι, νερό, χαρτομάντηλα.
Για αποφυγή συνωστισμού, περιορισμένος αριθμός επισκέψεων ανά ημέρα και με διαφορά ώρας από ομάδα σε ομάδα την ίδια μέρα.
Μέτρα προστασίας τηρούνται και σε άλλους χώρους εξυπηρέτησης όπως καφενείο, ταβέρνα κα.

Λίγες ακόμη σημαντικές πληροφορίες…

Για τη γνωριμία μας με τα παιδιά, είναι απαραίτητο να φορούν αυτοκόλλητες ετικέτες με το μικρό τους όνομα.
Τα παιδιά καλό είναι να φορούν πρακτικά, άνετα ρούχα και παπούτσια.
Τονίστε τους ότι είναι σωστό να ακολουθούν τον ερμηνευτή κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού προγράμματος.
Βοηθήστε τον ερμηνευτή για την ομαλή εξέλιξη του προγράμματος ή τη ανεμπόδιστη διακίνηση άλλων επισκεπτών του Μουσείου.
Μην ξεχάσετε!!! Επικοινωνήστε ξανά με το Μουσείο 2 ημέρες πριν, για να επιβεβαιώσετε τη συμμετοχή σας.
Θα ήταν χρήσιμο να επισκεφθείτε το Μουσείο πριν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα προκειμένου να γνωριστούμε και να συζητήσουμε απορίες σας.
Στο Μουσείο, λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη την οποία μπορείτε να συμβουλεύεστε σε περίπτωση που χρειάζεστε κάποιο υλικό.

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΑΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Συζητήστε με τους μαθητές σας για το Μουσείο Αγροτικής Ιστορίας και Λαϊκής Τέχνης.
Τι είναι ένα Λαογραφικό Μουσείο και σε τι αποσκοπεί;
Γιατί ονομάζεται έτσι το Μουσείο που θα επισκεφθούν, τι εκθέματα φαντάζονται ότι θα δουν.
Εμπλουτίσετε τις διδακτικές σας ώρες με ένα κύκλο θεμάτων γύρω από την λαϊκή παράδοση της Κρήτης έτσι ώστε τα παιδιά να γνωρίσουν σταδιακά τον πλούσιο λαογραφικό μας πολιτισμό.
Οργανώστε μια μουσειακή γωνιά σχετικά με την κρητική λαϊκή παράδοση, με βιβλία, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, φωτογραφίες με παραδοσιακές κατοικίες, αργαλειό, διάφορα είδη υφαντών, λύχνο, φανάρι ή λάμπα, σταμνί, καλάθι.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΑΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Συζητήστε με τα παιδιά την εμπειρία της επίσκεψής σας στο Μουσείο. Χρησιμοποιήστε τα φυλλάδια που σας έχουν δοθεί για τα παιδιά για να κάνετε τις εργασίες.
Εμπλουτίστε τη διακόσμηση της τάξης σας με τα έργα που έφτιαξαν τα παιδιά στο Μουσείο και άλλα (κολλάζ, μικρά υφαντά) και φωτογραφίες από την επίσκεψή σας στο Μουσείο.
Επισκεφθείτε άλλα Μουσεία με παραδοσιακό κρητικό σπίτι ή παραδοσιακούς οικισμούς.
Επισκεφθείτε παραδοσιακά εργαστήρια κατασκευής αντικειμένων οικιακής χρήσης και το εργαστήρι μιας υφάντρας ή μια σύγχρονη βιοτεχνία κατασκευής υφαντών.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να έρχονται σε επαφή με την κρητική παράδοση με επισκέψεις και σε άλλα Μουσεία, με τη μελέτη λαογραφικών στοιχείων, την επαφή με την κρητική μουσική.
Τονίστε στα παιδιά τη σπουδαιότητα της διατήρησης, της φροντίδας και της μελέτης των θησαυρών της λαογραφικής μας παράδοσης.
Προσπαθήστε να εφαρμόσετε θεατρικό παιχνίδι ως μέσο διδασκαλίας προκειμένου τα παιδιά να βιώνουν τη κάθε κατάσταση θεατρικά και να αναπτύσσουν την αισθητική τους αγωγή μέσα από το παιχνίδι και την δράση.

Η παρουσία σας κατά τη διάρκεια του προγράμματος είναι απαραίτητη για να μπορεί να συζητηθεί στην τάξη η εμπειρία των μαθητών και για να αξιολογήσετε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου (αξιολόγηση) είναι ένας τρόπος να μαθαίνουμε από εσάς τις εντυπώσεις σας και να μελετάμε τις προτάσεις σας. Με βάση τις παρατηρήσεις και τις υποδείξεις σας προσπαθούμε να βελτιώνουμε τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα προκειμένου να φτάνουμε στα επίπεδα που επιθυμείτε.

Ελπίζουμε ότι η συμμετοχή σας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Μουσείου Αγροτικής Ιστορίας και Λαϊκής Τέχνης στον Αρόλιθο, θα σας είναι ευχάριστη, ωφέλιμη και δημιουργική.

Σας ευχόμαστε καλή συνέχεια στο παιδαγωγικό σας έργο!

ΑΡΟΛΙΘΟΣ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ

11ο χλμ Παλαιάς Οδού Ηρακλείου-Ρεθύμνου T.K.71500

ΤΗΛ. 2810 821 050 εσωτερικό 239 ΦΑΞ 2810 821 051

www.arolithos.com

museum@arolithos.com

Δραστηριότητες για παιδιά κάθε Κυριακή στον Αρόλιθο!

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Φίλων της Παράδοσης “Νόστος” και το Μουσείο Αγροτικής Ιστορίας και Λαϊκής τέχνης σε συνεργασία με τον Σύλλογο Παιδαγωγών Θεατρικού Παιχνιδιού Κρήτης, οργανώνουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες και θεατρικά δρώμενα στον Αρόλιθο!

Από αυτή την Κυριακή 21/01 και σχεδόν κάθε Κυριακή έως το Πάσχα, σας περιμένουμε στο καθιερωμένο μας ραντεβού, στις 12.30 στο παραδοσιακό καφενείο του χωριού μας!

Πρόγραμμα Κυριακάτικων Δραστηριοτήτων

Καλέστε μας στο 2810 821050 ή στείλτε email στο info@arolithos.com για δηλώσεις συμμετοχής ή πληροφορίες! Μπορείτε επίσης να επισκέπτεστε και τη σελίδα μας στο facebook, όπου αναρτούνται καθημερινά νέες ενημερώσεις σχετικά με το δρώμενο!

Σας περιμένουμε με τα παιδάκια σας για αξέχαστες εμπειρίες που θα τους χαρίσουν χαρά και γνώσεις :-D

Ιανουάριος: Με τα φώτα του ο Γενάρης όλης της χρονιάς μπροστάρης!

Ο Ιανουάριος πήρε το όνομά του από τον Ιανό, θεό κάθε αρχής στη ρωμαϊκή μυθολογία. Ωστόσο, δεν ήταν ανέκαθεν ο πρώτος μήνας του έτους για τους Ρωμαίους. Στα πρώτα χρόνια της ιστορίας τους, πρώτος μήνας ήταν ο Μάρτιος, και Πρωτοχρονιά ήταν τότε η πρώτη Μαρτίου.

Γενάρης

Στον Ιανουάριο ο λαός μας έχει δώσει διάφορες ονομασίες, όπως το Γενάρης επειδή τότε γεννούν τα γιδοπρόβατα, και Μεσοχείμωνας επειδή είναι ο μεσαίος από τους μήνες του χειμώνα. Ονομάζεται και Γατόμηνας επειδή στη διάρκειά του ζευγαρώνουν οι γάτες, και Μεγάλος μήνας ή Τρανός μήνας ή Μεγαλομηνάς γιατί είναι ο πρώτος μήνας του έτους και σε αντιδιαστολή με τον Φεβρουάριο, που είναι «κουτσός» (Κουτσοφλέβαρος).

Οι αλκυονίδες ημέρες τού έχουν δώσει και την ονομασία «γελαστός», αλλά είναι επίσης γνωστός και ως «κλαδευτής»: «Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μη γυρεύεις.

Ωστόσο στο μυαλό των περισσοτέρων ο Γενάρης είναι ο μήνας των γιορτών, των οικογενειακών τραπεζιών, ο μήνας των μικρών παιδιών που περιμένουν ανυπόμονα τα κάλαντα, αλλά και τον Άγιο Βασίλη!

Είναι και ο μήνας των εθίμων, αφού σε ολόκληρη την Ελλάδα αλλά και συγκεκριμένα στην Κρήτη τα έθιμα δίνουν και παίρνουν. Ας δούμε κάποια από αυτά παρακάτω.

Το έθιμο της Κρεμμύδας στην Κρήτη

Η κρεμμύδα ή ασκελετούρα είναι συνηθισμένο φυτό στην Κρήτη. Φυτρώνει άγριο και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι. Ακόμα και να το βγάλεις απ’ τη γη και να το κρεμάσεις, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη. Ο λαός πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική του δύναμη μπορεί να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα, γι’ αυτό την πρωτοχρονιά παίρνουν την ασκελετούρα στα σπίτια τους. Πρόκειται για αρχαίο έθιμο καλοτυχίας.

Η πέτρα στο σπίτι

Κάθε πρωί Πρωτοχρονιάς, χαράματα και μόλις κτυπούσε η “πρώτη καμπάνα”, όλοι μικροί – μεγάλοι , σηκώνονταν, έκαναν τρείς φορές το σταυρό τους, και χωρίς να μιλήσουν, έβαζαν τα γιορτινά τους, έβγαιναν έξω από το σπίτι, έπαιρναν από μια πέτρα ο καθένας τους, όσο μεγαλύτερη μπορούσε, και την έφερναν μέσα στο σπίτι. Μετά από αυτό, ο καθένας, καθόταν στην πέτρα που μόλις είχε φέρει , και έλεγαν τη φράση : “Κλού -Κλού στα ορνίθια μας , καλοχρονιά στα σπίτια μας , όσο βάρος έχει η πέτρα τούτη, τόσο χρυσάφι και ασήμι να μπει στα σπίτια μας”. Έπειτα σηκώνονταν ο καθένας έκανε το σταυρό του 3 φορές, καλημέριζαν τους υπολοίπους, και τα παιδιά έπρεπε να φιλήσουν το χέρι των γονιών τους, και μετά πήγαιναν στην Εκκλησία για τη λειτουργία. Στην επιστροφή από την Εκκλησία , έμπαινε ο πρώτος στο σπίτι ο πρωτότοκος, και μετά οι υπόλοιποι. Οι πέτρες έμεναν μέσα στο σπίτι, στο ίδιο μέρος που είχαν τοποθετηθεί, επί οκτώ μέρες. Την όγδοη μέρα έπιανε ο καθένας την πέτρα του , και αφού έκανε το σταυρό του 3 φορές , την πήγαινε πάλι έξω από το σπίτι. Αυτό το έθιμο γινόταν απαραίτητα κάθε Πρωτοχρονιά, κι έφερνε στο σπίτι , “γούρι”, ευτυχία, αγάπη, γαλήνη και ειρήνη.

Το ρόδι

Ρόγδι

Το ρόδι είναι σύμβολο αφθονίας, γονιμότητας και καλής τύχης. Συνήθως κρεμούσαν στο κάθε σπίτι, από το φθινόπωρο, ένα ρόδι. Μετά τη Μεγάλη Λειτουργία της Πρωτοχρονιάς το πετούσαν με δύναμη στο κατώφλι για να σπάσει σε χίλια κομμάτια κι έλεγαν: «Χρόνια Πολλά! Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος!»

Καλή χέρα στην Κρήτη

Μερικές δεκαετίες παλιότερα, η «καλή χέρα» ήταν το μόνο δώρο που έπαιρναν τα παιδιά την Πρωτοχρονιά και σε πολλές περιπτώσεις ήταν απλά ένα κέρασμα. Αργότερα, συνηθιζόταν να δίνεται ένα μικρό χρηματικό ποσό σαν δώρο σε παιδιά που επισκέπτονταν κάποιο συγγενικό σπίτι την Πρωτοχρονιά.

Φυσικά, πέρα από τα έθιμα, πλούσια είναι και λαϊκή παράδοση μας ως προς τις παροιμίες για αυτό το μήνα:

Παροιμίες για τον Γενάρη

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά με σύγκρυα και παγωνιά.

Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην εξετάζεις

Κάλλιο κρύο το Γενάρη παρά ήλιος που δε ζεσταίνει.

Κότα, πίτα το Γενάρη και κολιό (ή παπί) τον Αλωνάρη.

Με τα Φώτα του ο Γενάρης, όλης της χρονιάς μπροστάρης.

Ο Γενάρης κι αν γεννάται, του καλοκαιριού θυμάται.

Ο Γενάρης κι ο Φλεβάρης είναι ο ξεπροβιδάρης.

Ο Γενάρης τα γεννά, ο Φλεβάρης τα ψοφά κι ο παντέρμος ο Μαρτάκης, τ’ αποσώνει στον ταμπάκη.

Ο καλός ο νοικοκύρης, το Γενάρη χαίρεται.

Όποιος σπέρνει το Γενάρη, τρώει την ανεμοζάλη.

Πάπια, χήνα το Γενάρη, πετεινό τον Αλωνάρη.

Τις δεκαεφτά του Γεναριού είναι κυρά τ’ Άγι’ Αντωνιού.

Η λαϊκή μας παράδοση πραγματικά κρύβει ένα τεράστιο πλούτο, ένα αληθινό θησαυρό. Εμείς στον Αρόλιθο προσπαθούμε συνεχώς να αναδείξουμε αυτό τον πλούτο και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε για άλλη μια χρονιά!

Ευχόμαστε ο νέος χρόνος να είναι γεμάτος καλές στιγμές, υγεία και αγάπη σε όλο τον κόσμο! Καλή χρονιά!

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Κρήτης https://www.youtube.com/watch?v=XkyeRKGacfs

Πηγές: goo.gl/YKtyZC

goo.gl/8gGmJj

goo.gl/T4SS3Q

Πορτρέτο Μήνα: goo.gl/CvQceX

Charms!

Attracting fortune is also a habit of people of all time. They used and still use multiple ways to win their favor. Charm means good omen, the “magical” object that can bring luck. Every new year, for example, people want to attract it by buying and offering “charms”.

Stubborn is called an object mainly of unusual shape or color, which contains various materials such as incense, beads, flowers, stones, minerals, etc.

Charm is an object made like amulet, but in order to attract the luck or good outcome of a particular case.

charm

Fluorite: the color of which is considered to eliminate the gruesome. Its silver or gold and generally glossy color, acts as a counterbalance. His strength from the bread, which was kneaded and baked with him, is fertile to the estates of the house. His “Cross”, if it is a Constantine, gives divine protection. It brings happiness to whoever holds it or to those who have a relationship with him.

Pomegranate: Symbol of fertility, abundance and good fortune

For thousands of years, pomegranate has been seen by many peoples and cultures as a symbol of fertility, abundance and good fortune. The ancient Greeks before living in a new house broke a pomegranate on the doorstep, which we do even today.

Petal: The petal is considered a symbol of happiness and precaution from the evil eye. On delivery, it must be hung behind the door with the opening upwards. The horseshoe brings good luck, as long as one finds it random and has seven holes: four on one side and three on each other

Especially the days of Christmas and New Year are full of glories to attract good fortune. Some of the charms that have prevailed to be regarded as exacerbating evil and attracting good luck are pomegranate, the horseshoe, the precious and semi-precious stones, the blue beads…

You can visit www.cretaneshop.gr to find some special charms!

Γούρια και φυλαχτά

Η προσέλκυση της τύχης είναι μια συνήθεια και των ανθρώπων όλων των εποχών . Χρησιμοποιούσαν και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν πολλαπλούς τρόπους, προκειμένου να κερδίσουν την εύνοιά της. Γούρι σημαίνει καλός οιωνός, το «μαγικό» αντικείμενο που μπορεί να φέρει τύχη. Στο κατώφλι της κάθε νέας χρονιάς για παράδειγμα, οι άνθρωποι επιθυμούν να την προσελκύσουν αγοράζοντας και προσφέροντας «γούρια» ή «τυχερά»

Φυλαχτό ονομάζεται ένα αντικείμενο κυρίως με ασυνήθιστο σχήμα ή χρώμα, το οποίο περιέχει διάφορα υλικά, όπως λιβάνια, χάντρες, λουλούδια, πέτρες, ορυκτά κ.ά.

Γούρι είναι αντικείμενο φτιαγμένο όπως τα φυλακτά, αλλά με σκοπό να προσελκύσει την τύχη ή καλή έκβαση συγκεκριμένης υπόθεσης.

γούρι με ματάκι

Φλουρί: το χρώμα του οποίου θεωρείται ότι εξαφανίζει τη γρουσουζιά. Το ασημένιο ή χρυσό και γενικά στιλπνό χρώμα του, λειτουργεί ως αντιβασκάνιο. Η δύναμή του από το ψωμί, που μαζί του ζυμώθηκε και ψήθηκε, είναι γονιμική για τα κτήματα του σπιτιού. Ο «Σταυρός» του, αν είναι κωνσταντινάτο, δίνει θεϊκή προστασία. Φέρνει ευτυχία σε όποιον το κρατά ή και σε εκείνους που έχουν σχέση μαζί του.

Το Ρόδι: Σύμβολο γονιμότητας, αφθονίας και καλοτυχίας

Εδώ και χιλιάδες χρόνια το ρόδι θεωρείται, από διάφορους λαούς και πολιτισμούς, σύμβολο γονιμότητας, αφθονίας και καλοτυχίας. Οι αρχαίοι Έλληνες πριν κατοικήσουν σε ένα νέο σπίτι έσπαγαν στο κατώφλι του ένα ρόδι, πράγμα που κάνουμε ακόμα και στις μέρες μας.Από το έθιμο του σπασίματος του ροδιού πηγάζει η λαϊκή έκφραση: «Έσπασε το ρόδι» που σημαίνει ότι έκανε καλό ξεκίνημα.

Πέταλο: Το πέταλο θεωρείται σύμβολο ευτυχίας και προφύλαξης από το κακό μάτι. Κατά την παράδοση πρέπει να κρεμιέται πίσω από την πόρτα με το άνοιγμα προς τα πάνω.Το πέταλο φέρνει γούρι, αρκεί να το βρει κανείς τυχαία και να έχει εφτά τρύπες: τέσσερις στο ένα μέρος και τρεις στο άλλο

Ειδικά οι ημέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι γεμάτες δοξασίες για την προσέλκυση της καλής τύχης. Μερικά από τα γούρια που έχει επικρατήσει να θεωρούνται ότι ξορκίζουν την κακοδαιμονία και προσελκύουν την καλή τύχη είναι το ρόδι, το φλουρί της βασιλόπιτας, το πέταλο του αλόγου, οι πολύτιμες και ημιπολύτιμες πέτρες, οι μπλε χάντρες.

Προμηθευτείτε υπέροχα γούρια για τύχη και καλή χρονιά στο www.cretaneshop.gr

Arolithos blog

Αρόλιθος – Παραδοσιακό Κρητικό Χωριό / Η Κρήτη & η παράδοσή της! • Arolithos – Traditional Cretan Village!