Μάρτης: Ο τρίτος μήνας του χρόνου και πρώτος μήνας της Άνοιξης! Στην Κρήτη υπάρχουν πολλές ονομασίες για τον Μάρτη: Γδάρτης, Παλουκοκάφτης, Πεντάγνωμος, Δίμουρος και φυσικά Σαρακοστιανός, μιας και πάντα συμμετέχει στη Σαρακοστή και μας οδηγεί στο Πάσχα!

Πολλά είναι τα έθιμα που διαδραματίζονται τον Μάρτιο! Ένα από αυτά προστάζει την 1η του Μάρτη όλα τα παιδάκια να βάλουν στο χεράκι τους ένα βραχιολάκι από κόκκινη και λευκή κλωστή, τον λεγόμενο Μάρτη, για να ξορκίσουν το κακό και να μην καούν από το πρώτο φως του ήλιου της άνοιξης! Χαρακτηριστικά έλεγαν:

Απού ‘χει κόρη ζηλευτή τον Μάρτη ο ήλιος μην τη δει.
Ο ήλιος του Μαρτιού τρυπάει το κέρατο του βουγιού.
Κάλλιο η μάνα σου να σε κλάψει παρά ο ήλιος του Μάρτη να σε κάψει!

Ο Μάρτιος είναι ένας μήνας παράξενος! Πότε κρύο, βροχές και χιόνια, και πότε καλοκαιρία και ήλιο! Γι’ αυτό και ο λαός συνηθίζει να λέει: Μάρτης: Γδάρτης και παλουκοκάφτης! Γι’ αυτό λοιπόν, ποτέ μην φεύγετε από το σπίτι σας χωρίς ομπρέλα και χωρίς γυαλιά ηλίου! Τον Μάρτιο όλα είναι πιθανά! Να φύγεις με βροχή και να γυρίσεις ιδρωμένος 😉

Ο πρώτος μήνας της Άνοιξης είναι αγαπημένος… Μας γεμίζει αισιοδοξία, μέσα από τα αρώματα των λουλουδιών, τα κελαηδίσματα των πουλιών, όλη τη γη που αναζοωγονείται! Ας καλωσορίσουμε λοιπόν την άνοιξη και ας ευχηθούμε να μπει στις καρδιές όλων…

“Ω Γενάρη Καλαντάρη και καλοκαλαντισμένε,
κει στα γέννα που θα πας κι εκεί που θα γυρίσεις, εκεί ‘ν’ οι μοίρες των μοιρών και η δική μοθυ Μοίρα.”

Ο πρώτος μήνας του χρόνου ο Ιανουάριος, σηματοδοτεί τη νέα αρχή, την αναγέννηση! Η λέξη “Ιανουάριος” προέρχεται από τον εξελληνισμό της λέξης “Ιανός”, της θεότητας των ανθρώπινων πράξεων που είχαν οι Ρωμαίοι!

Κάθε Γενάρη ευχόμαστε, γιορτάζουμε και υποδεχόμαστε το νέο χρόνο ως ελπιδοφόρο μήνυμα στη ζωή μας! Πολλές είναι οι προκαταλήψεις και τα ήθη που συνοδεύουν αυτόν το μήνα! Υπάρχει το έθιμο του ποδαρικού, που προέρχεται από το Βυζάντιο αλλά και ατελείωτες ιστορίες για ξωτικά και καλικαντζαράκια! Γενικά ο λαός πιστεύει πως αν όλα πάνε καλά την πρώτη μέρα του Γενάρη, τότε όλη η χρονιά θα πάει καλά!

Ο Γενάρης είναι ο μήνας της βαρυχειμωνιάς αλλά και των αλκυονίδων ημερών! Ένα δώρο των Θεών στην αλκυόνα, ένα πανέμορφο θαλασσοπούλι, που τις ημέρες του Γενάρη επωάζει τ’ αβγά του 🙂

Πολλή βροχή, πολύ κρύο, πολλές ευχές και πολλά έθιμα είναι ο Γενάρης! Η νέα αρχή που όλοι περιμένουμε και η ελπίδα για το καλύτερο 🙂

Ε Γενάρη καλαντάρη των αλλώ’ μηνών κλωνάρι,
από την έρημο περνάς και τσοι μοίρες χαιρετάς!

Εκειά κι εμένα η μοίρα μου κι άμε χαιρέτα μου τη,
κι απόψε να τόνε ‘νειρευτώ γή πλούσος γή φτωχός…

Πηγή: “Κρητικά Λαογραφικά”