Αρχείο ετικέτας Ήθη Έθιμα

Αύγουστε, καλέ μου μήνα, να ’σουν τρεις φορές το χρόνο!

Είμαστε στη μέση του Καλοκαιριού! Σε ένα μήνα που οι περισσότεροι κανονίζουν τις διακοπές τους ή είναι ήδη σε κάποια παραλία και απολαμβάνουν τον ήλιο τo πρωί, αλλά και τα Αυγουστιάτικα φεγγάρια το βράδυ! 🙂

Αξίζει να αναφερθούμε σε αυτόν το μήνα, απ όλες τις πλευρές του!

Η προέλευση του ονόματος!

Αύγουστος-Τσαρούχης

Αύγουστος-Τσαρούχης

Από την τιμητική προσφώνηση στον αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο,  που ανήλθε στα υψηλά αξιώματα και σημείωσε μεγάλες επιτυχίες σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, ο μήνας αυτός ονομάστηκε σε Αουγκούστους (=σεβαστός)(8 π.Χ)

Το 4 π.Χ. ο Οκταβιανός προσέθεσε αυθαίρετα μία επιπλέον ημέρα στον Αύγουστο, που ως τότε είχε τριάντα ημέρες, την οποία απέσπασε από τον Φεβρουάριο, ώστε να μην υστερεί σε διάρκεια από τον Ιούλιο, που ήταν αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα.

Οι ονομασίες και οι αγροτικές εργασίες του μήνα!

Είναι ο πλουσιότερος μήνας που όλα τα έχει ο αγρότης σε αφθονία! Την σταφίδα και τα σύκα γι αυτό και τα ονόματα Σταφιδολόγος και Συκολόγος αλλά και τα καρύδια, τα λαχανικά, τα φρούτα, όλο σε αφθονία και το σπιτικό γεμάτο καλούδια!

Ο Αύγουστος επίσης λέγεται και Δριμάρης (δρίμες = οι έξι πρώτες μέρες του Αυγούστου που κατά τη λαϊκή δοξασία είναι δυσοίωνες), Πενταφάς (λόγω της αφθονίας των καρπών), Καλός Μήνας και Παχομύγης (γιατί είναι παχιές οι μύγες).

Αυτόν τον μήνα όλος ο Ελληνικός κόσμος τον έχει καθιερώσει σαν μήνα διακοπών και αναπαύσεως. Οι δημοτικές αρχές εκτός των τοπικών εορταστικών και εθνικών εκδηλώσεων, συνηθίζουν να κάνουν τις Αυγουστιάτικες καθιερωμένες καλοκαιρινές εκδηλώσεις. Για τον λόγο αυτό τον ονομάζουν ” Πολιτιστικό Αύγουστο”.

Έθιμα προλήψεις και θρησκεία!

Μια απ τις κυριότερες εορτές του μήνα αυτού είναι στις 6  Αυγούστου “Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος” . Παλιότερα, λόγω της θρησκευτικής αξίας, της γιορτής αυτής, σε εκκλησίες και μοναστήρια του “Σωτήρος”, πλήθος ανθρώπων, από τις γύρω περιοχές, ακολουθώντας μονοπάτια έρχονταν να προσκυνήσουν την χάρη της και να λειτουργηθούν. Κατασκήνωναν στους γύρω χώρους, οι οποίοι πραγματικά γέμιζαν από ζώα, σκηνές και ολόκληρες οικογένειες ευλαβικών.

Ένα πανάρχαιο έθιμο την ημέρα αυτή, είναι τα πρώτα σταφύλια της αμπέλου να τοποθετούνται με ευλάβεια στα εκκλησάκια. Το έθιμο αυτό αρχικά λειτουργούσε έως εξής:

Καλάθι με καρπούς

Καλάθι με καρπούς

Οι πρώτοι καρποί, τα πρώτα γεννήματα της γης, πρέπει να προσφερθούν στους Θεούς, δηλαδή σ’ αυτούς που κάνουν τη γης να καρπίζει! Πρόσφεραν όλα τα πρωτοφανίστικα δωρήματα της γης, οπωρικά, λάδι, μέλι, κρασί, το καθένα στην εποχή του. Σήμερα το έθιμο διατηρεί μεν την αρχέγονη μορφή του αλλά περιορίζεται στις Απαρχές του Αυγούστου. Στα σταφύλια της Μεταμόρφωσης.  

Δεκαπενταύγουστος

Η Παναγία με τα 7 Σπαθιά

Η Παναγία με τα 7 Σπαθιά

Η πιο σημαντική εορτή του Αυγούστου όμως είναι στις 15 Αυγούστου, που η εκκλησία μας εορτάζει την “Κοίμηση της Θεοτόκου”. Οι πιστοί με τις οικογένειές τους, πλημμυρίζουν ασφυκτικά τα ομώνυμα εκκλησάκια της Παναγίας  με ευλάβεια κάθε χρόνο. Από την πρώτη του μηνός οι πιστοί νηστεύουν μέχρι  αυτή την ιερή ημέρα. Για να τιμήσουν την Παναγία, την μητέρα όλων, τη μία και μοναδική! Η αγάπη των πιστών προς το πρόσωπο της φαίνεται και από τα ονόματα που της έχουν χαρίσει. Κάποια από αυτά: Μεγαλόχαρη, Μυροβλύτισσα, Παλαιολογίνα, Ψυχοσώστα και ακόμα πάρα πολλά!

Δείτε εδώ τα 500 ονόματα της Παναγίας, που της έχει χαρίσει η λαϊκή πίστη και η  θρησκευτική παράδοση.

Διαβάστε εδώ ένα από τα έθιμα της μεγάλης γιορτής της Χριστιανοσύνης!

Ο Αγροτικός Αύγουστος στα Χανιά

Μια γιορτή – θεσμός για την πόλη των Χανίων είναι τα τελευταία χρόνια ο Αγροτικός Αύγουστος, που φυσικά πραγματοποιείται κάθε Αύγουστο και περιλαμβάνει μια έκθεση κρητικών αγροτικών προϊόντων με στόχο την προώθηση τους, την ανάδειξη τους καθώς και την προβολή της τοπικής παράδοσης και κληρονομιάς.

Στην έκθεση συμμετέχουν και φορείς που ασχολούνται με την τουριστική και παραγωγική ανάπτυξη της Κρήτης, προβάλλοντας όχι μόνο τα τοπικά προϊόντα αλλά και τις ιδιαίτερες δυνατότητες φιλοξενίας που προσφέρει ο τόπος. Φυσικά, η έκθεση περιλαμβάνει πολλές παράλληλες εκδηλώσεις με γευσιγνωσία, χορό και τραγούδι.

Παροιμίες για τον μήνα!

  • Ζήσε, Μάη μου, να φας τριφύλλι και τον Αύγουστο σταφύλι.
  • Κάθε πράμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο.
  • Τ’ Αυγούστου και του Γεναριού τα δυο χρυσά φεγγάρια.
  • Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ’ Αυγούστου το φεγγάρι.
  • Μακάρι σαν τον Αύγουστο να ‘ταν οι μήνες όλοι.
  • Ο Αύγουστος και ο τρύγος δεν είναι κάθε μέρα.
  • Αύγουστος άβρεχτος, μούστος άμετρος.
  • Καλή λαβιά τον Αύγουστο και γέννα τον Γενάρη.
  • Όποιος φιλάει τον Αύγουστο, τον Μάη θερίζει μόνος.
  • Καλός ο ήλιος του Μαγιού, τ’ Αυγούστου το φεγγάρι.
 

Με μια επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο του χωριού μας, σίγουρα θα καταφέρετε να καλύψετε ένα μεγάλος μέρος, σχετικά με τη λαογραφία του Αυγούστου, με τα έθιμα των εορτών αυτού του μήνα καθώς και με σημαντικά ιστορικά γεγονότα!

Μουσείο Αγροτικής Ιστοριάς και Λαικής Τέχνης

Μουσείο Αγροτικής Ιστοριάς και Λαικής Τέχνης

Σας περιμένουμε 🙂

Επικοινωνήστε μαζί μας στο 2810-821050 ή γράψτε μας στο info@arolithos.com Επίσημο site: www.arolithos.com

Πηγές:  iefimerida.gr, www.wikipedia.gr ,komianos.wordpress.com, www.sansimera.gr, www.kritipoliskaihoria.gr

Άλλες πxηγέςgoo.gl/VJvRLL , amfictyon.blogspot.commonopoli.gr

Μάρτιος, ο πρώτος μήνας της Άνοιξης!

Μάρτιος-Τσαρούχης

Μάρτιος-Τσαρούχης

Ο Μάρτιος θεωρείται ο πρώτος μήνας της Άνοιξης και σηματοδοτεί την αρχή της ανθοφορίας και καρποφορίας της φύσης! Πήρε το όνομα του από το λατινικό όνομα του θεού Άρη (Mars = Άρης) και είναι ο πρώτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου.

Η θέση του Μαρτίου ως του πρώτου μήνα του έτους παλαιότερα συνετέλεσε, ώστε η πρώτη ημέρα του να έχει την σημασία της Πρωτοχρονιάς στο λαϊκό καλεντάρι, με πλήθος εθίμων μαγευτικού χαρακτήρα. Έτσι,την 1η Μαρτίου σε πολλά μέρη συνήθιζαν να δίνουν σημασία στο ποδαρικό, να ραντίζουν το σπίτι με νερό, να σπάνε πήλινα αντικείμενα ή να ρίχνουν έξω από το σπίτι.

Σε ορισμένα μέρη της Κρήτης μαστίγωναν συμβολικά με χλωρά κλαδιά ανθρώπου και ζώα, πιστεύοντας ότι τους μεταδίδουν την θαλερότητα που έχουν τα κλαδιά αυτά.

Στην Κρήτη επίσης,  οι καλαντιστάδες κρατούσαν ένα καλάμι, έβαζαν ένα άλλο (μικρότερο) καλάμι σταυροειδώς πάνω στο πρώτο ώστε να σχηματιστεί σταυρός και πάνω του κρεμούσαν κλαδιά δέντρων, λουλούδια της εποχής, αλλά και γεννήματα της γης: κεφαλές σιταριού και κριθαριού, αμύγδαλα, κουκιά κ.ά. μαζί με ασπροκόκκινη κλωστή. Αυτό λεγόταν καλαντίστρα. Τα παιδιά, πριν τελειώσουν τα κάλαντα σκορπούσαν μαργαρίτες σε κάθε σπίτι και συμπλήρωναν:

«Όξω ψύλλοι και κοργιοί

όφηδες και μποντικοί

κολισαύρες και λιακόνια

να γυρίζετε στ’ αόρια».

Οι καλαντίστρες του Μάρτη όπως κι αυτές του Λαζάρου και της Μ. Παρασκευής, παρέμεναν στα σπίτια των παιδιών που τις κρατούσαν μέχρι το βράδυ της Ανάστασης. Το Μεγάλο Σάββατο τις έβαζαν πάνω στο σωρό με τα ξύλα όπου έκαιγαν τον Ιούδα.

Ο Μάρτης ή Μαρτιά(ασπροκόκκινο βραχιολάκι) είναι ένα παμπάλαιο έθιμο, με βαλκανική διασπορά. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.

βραχιόλι-μάρτης

βραχιόλι-μάρτης

Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον Μάρτη ή Μαρτιά. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο Μάρτης προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν. Τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη, πριν βγουν από το σπίτι.

Ο Μάρτιος είναι άρρηκτα δεμένος με τη Σαρακοστή, τη μεγάλη νηστεία πριν από το Πάσχα. Σχετική και η παροιμία «Δεν λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή» ή «Λείπει ο Μάρτης με τη Σαρακοστή»; που λέγεται για άτομα που παρευρίσκονται ή αναμειγνύονται παντού. Τον Μάρτιο είναι η επέτειος της Ελληνικής Εθνεγερσίας με την κήρυξη της Επανάστασης του 1821 την 25η του μηνός. Η επέτειος καθιερώθηκε το 1838 για να συμπέσει με τη μεγάλη εορτή της Χριστιανοσύνης, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

Οι ονομασίες του Μάρτη:

Βλάσταρος και Ανοιξιάτης, γιατί είναι ο μήνας που φέρνει την άνοιξη. Στις 21 Μαρτίου έχουμε την εαρινή ισημερία, δηλαδή ίση διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. 

Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη, του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη, όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά χρόνια , που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες.

Τον λέγανε και Δίγαμο: «Ο Μάρτης έχει δύο γυναίκες, τη μία πολύ όμορφη και φτωχή, την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση. Όταν γυρίζει από την άσχημη, κατσουφιάζει, μαυρίζει και σκοτεινιάζει όλος ο κόσμος. Όταν γυρίζει από την όμορφη, γελάει, χαίρεται και λάμπει όλος ο κόσμος». Γι’ αυτό και η παροιμία λέει: «Ο Μάρτης πότε κλαίει και πότε γελάει». 

Επίσης ονομάζεται Βαγγελιώτης λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Επειδή είναι άστατος λέγεται Πεντάγνωμος. «Ο Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα μαρτολουλουδίζει».

 Παροιμίες για τον Μάρτη

Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.

Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης. Τα παλιόβοϊδα τα γδέρνει, τα δαμάλια τα παιδεύει.

Από τον Μάρτη πουκάμισο, από τον Αύγουστο σεγκούνι (παλτό). 

Κάλλιο Μάρτη καρβουνιάρη, παρά Μάρτη καψαλιάρη.

Κάλλιο Μάρτη στις γωνιές, παρά Μάρτη στις αυλές.

Ο Μάρτης βρέχει κι ο θεριστής χαίρεται.

Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.

Αν μη τι άλλο ο Μάρτης είναι ο μήνας που υποδέχεται την άνοιξη και μικροί και μεγάλοι τον περιμένουν με ανοιχτές αγκάλες! 

Τέτοιες ανοιξιάτικες μέρες το χωριό μας είναι ιδανικό για χαλαρούς περιπάτους, επαφή με τη φύση και φυσικά για καλό φαγητό! Καλό μήνα και καλή άνοιξη σε όλους!

πληροφορίες: 2810-821050 και info@arolithos.com/www.arolithos.com

ανοιξη

Το θεατρικό δρώμενο “Ειδήμονα Πολύξερου” επιστρέφει στον Αρόλιθο!

Ειδήμονα Πολύξερου 2018

Το Μουσείο Αγροτικής Ιστορίας και Λαϊκής Τέχνης παρουσιάζει το θεατρικό δρώμενο “Ειδήμονα Πολύξερου”

Μια γυναίκα επιστήμονας η Ειδήμονα Πολύξερου τα ξέρει όλα γύρω από την επιστήμη της. Έχει συγκεντρώσει άπειρες πληροφορίες που δεν μπορεί να τις μοιραστεί!

Δεν βλέπει τίποτα άλλο πέρα του αντικειμένου της επιστήμης της. Τα θέλει όλα δικά της και ενώ ξέρει τα πάντα τελικά δεν ξέρει τίποτα.  Δεν έχει κλείσει μόνο τα μάτια της αλλά και την ψυχή της.  Σε αντίθεση με μια κοπέλα του χωριού που απολαμβάνει τη χαρά της ζωής και ξέρει να μοιράζεται να αγαπά και να αγαπιέται.

Η συνάντηση τους θα είναι καθοριστική!!!

 

Με αφορμή τη γιορτή του Πάσχα σημαντικές αλλαγές μπορούν να μας συμβούν αν θελήσουμε να κάνουμε ένα άνοιγμα του εαυτού μας και να  μοιραστούμε με τους άλλους τις στιγμές μας.

Το θέμα: Ο άνθρωπος που λόγω φόρτου εργασίας και αφιέρωσης σε ένα και μόνο πράγμα (την επιστήμη του) χάνει το τι συμβαίνει γύρω του.  Ώσπου έρχεται η στιγμή να τo ανακαλύψει!

Το δρώμενο θα παρουσιαστεί τις Κυριακές του Μαρτίου 04, 11, 18 και την Κυριακή 01 Απριλίου στις 12:30 το μεσημέρι στον Αρόλιθο το παραδοσιακό κρητικό χωριό! 

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δήλωση συμμετοχής λόγω του περιορισμένου αριθμού θέσεων ;-) Υπάρχει συμβολικό κόστος συμμετοχής ανά παιδί. Οι γονείς συμμετέχουν δωρεάν! Και η διάρκεια του είναι περίπου μιάμιση ώρα!

Στον χώρο θα λειτουργεί η ταβέρνα Δελφύς καθώς και το καφενείο «Η ωραία Κρήτη» για την εξυπηρέτησή σας σε καφέ και φαγητό!

Καλέστε μας στο 2810 821050 ή στείλτε email στο museum@arolithos.com για δηλώσεις συμμετοχής ή πληροφορίες! Μπορείτε επίσης να επισκέπτεστε και τη σελίδα μας στο facebook, όπου αναρτούνται καθημερινά νέες ενημερώσεις σχετικά με τις υπηρεσιες μας!

Σας περιμένουμε με τα παιδάκια σας για μια αξέχαστη διαδραστική εμπειρία που θα χαρίσει χαρά και γνώσεις στους λιλιπούτειους φίλους μας :-D

Επίσημο site: www.arolithos.com

Κουτσοφλέβαρος, Φλιάρης αυτός είναι ο Φλεβάρης!

Φλεβάρης

Φλεβάρης

Ο Φεβρουάριος ή Φλεβάρης είναι ο δεύτερος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο. Έχει 28 ημέρες, ενώ όταν το έτος είναι δίσεκτο έχει 29.

Η ονομασία του,τυπικά, παράγεται από το λατινικό ρήμα februare, που σημαίνει καθαίρω, αγνίζω, επειδή ήταν ο τελευταίος του Ρωμαϊκού έτους και επομένως «διαβατήριος» και αποκαθαρτικός. Αργότερα, τον παρετυμολογήσαμε, από τις βροχές και τα πολλά νερά του, και είπαμε (λαϊκά) Φλεβάρης, επειδή ανοίγει «τις φλέβες του» και γεμίζει τον κόσμο νερά.

Στην Ελλάδα ο Φεβρουάριος έχει πολλές ονομασίες που σχετίζονται με τη μικρή διάρκειά του: Μικρός, Κουτσός, Κουτσοφλέβαρος, Φλιάρης και Γκουζούκης

Στον αγροτικό βίο, ο Φλεβάρης είναι ο μήνας των αμπελιών. Τότε γίνεται το κλάδεμα, το καθάρισμα και το τσάπισμα των αμπελιών. Τότε βάζουν και καταβολάδες, δηλαδή φυτεύουν αμπέλια (εκτός και αν είναι δίσεχτος ο χρόνος). Γι’αυτό του το περιεχόμενο ο Φλεβάρης ονομάζεται σε ορισμένα μέρη, όπου είναι βέβαια ανεπτυγμένη η αμπελουργία και Κλαδευτής.

Δύο είναι τα σπουδαιότερα έθιμα που τηρούνται μέχρι τις μέρες μας: Το ψυχοσάββατο και οι Απόκριες.

Στο Ψυχοσάββατο, όσοι έχουν αγαπημένους νεκρούς, βράζουν στάρι και το προσφέρουν για ανάπαυση των ψυχών. Αυτή τη μέρα, σύμφωνα με μια δοξασία οι ψυχές βγαίνουν και κάθονται πάνω στα δέντρα και στα βλαστάρια του αμπελιού, γι αυτό δεν κόβουν τα βλαστάρια, μήπως πέσουν οι ψυχές που είναι καθισμένες πάνω σε αυτά και κλάψουν.

Οι Απόκριες πάλι αρχίζουν με το τριώδιο, την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισσαίου, συνεχίζουν με την Κυριακή της Κρεατινής και κορυφώνονται με την Κυριακή της Τυρινής που λέγεται και Τρανή Αποκριά. Είναι η μέρα που κυριαρχεί το κέφι, ο χορός, οι αστεϊσμοί και οι μεταμφιέσεις. Η πανάρχαια αυτή γιορτή έχει σκοπό να ξυπνήσει τη φύση από τη χειμερία νάρκη της και να εξασφαλίσει τη βλάστηση και την καρποφορία των χωραφιών.

Οι μεταμφιεσμένοι πανηγυρίζουν στους δρόμους και στα σπίτια. Χτυπούν τύμπανα και κρατούν φαλλικά σύμβολα, λένε τολμηρά αστεία και εύχονται καλή σοδειά και ευγονία. Οι γιορτές της Αποκριάς τελειώνουν την Κυριακή της Τυρινής και επειδή εκείνη την ημέρα τρώνε συνήθως μακαρόνια με τυρί, τη λένε και Μακαρονού.

Και κάποια ακόμα λαογραφικά στοιχεία που σχετίζονται και την εκκλησία είναι τα εξής:

Η Εκκλησία μας γιορτάζει τον Άγιο Τρύφωνα την 1η Φεβρουαρίου ο οποίος σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση προστατεύει τα αμπέλια και τους αγρούς από τα τρωκτικά και τις κάμπιες.

Την Ημέρα της Υπαπαντής του Χριστού στις 2 Φεβρουαρίου, δε δουλεύουν οι μυλωνάδες στην Κρήτη γιατί την έχουν προστάτιδα. Καθώς αλλάζει ο καιρός, οι αγρότες μπορούν αυτήν την η μέρα να προβλέψουν τις μεταβολές του για τις επόμενες μέρες.

Στις 3 Φεβρουαρίου , του Αγίου Συμεών, οι έγκυες δεν κάνουν δουλειές για να μη σημαδευτεί το παιδί στην κοιλιά τους.

Ο Άγιος Χαράλαμπος στις 10 Φεβρουαρίου, είναι προστάτης και θεραπευτής από τις λοιμώδης αρρώστιες, ο Άγιος Βλάσιος στις 11, προστατεύει τα κοπάδια από τα άγρια σαρκοβόρα και ιδιαιτερα από το λύκο.

Παροιμίες για τον Φεβρουάριο

Άγιε Πολύκαρπε βόηθα το σπόρο να φυτρώσει και να πολυκαρπίσει.

Αν δεν βγει ο Φλεβάρης δεν μπαίνει ο Μάρτης.

Γενάρη και Φλεβάρη καταβολάδα και ξινάρι.

Ο Φλεβάρης αν θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει του Καλοκαιριού μυρίζει, κι αν αλήθεια φλογίσει πόσους σκύλους θα ψοφήσει.

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίζει, πάλι ή άνοιξη μυρίζει μα κι αν τύχη να θυμώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει κι άμα πει και θυμώσει μέσ’ τα χιόνια θα μας χώσει.

Τα χιόνια του Φλεβάρη, βγάζουν τον Μάρτη παλικάρι.

Την Τυρινή και των Βαγιών μπαίνει ο διάβολος στο γιαλό.

Της Κρεατινής τα κομμάτια τα τρώει η Τυρινή και της Τυρινής τα σκυλιά.

Φλεβάρης κουτσοφλέβαρος, και του τσαπιού ο μήνας.

Χιόνια του Φλεβαριού, χρυσάφι του καλοκαιριού.

Με μια επίσκεψη στο χωριό μας, θα έχετε την ευκαιρία να μελετήσετε για τα έθιμα του μήνα! Το λαογραφικό μουσείο μας, περιέχει πλούσιο υλικό για μελέτη, διαθέσιμο σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται!

Καλώς Ήρθες Φλεβάρη

Πηγές:  Εκδόσεις τα ΝΕΑ, Δημοσιογραφικός Όμιλος Λαμπράκη.

goo.gl/ZKgUfQ

«Με ένα ρόδο φίλο κάνεις και για ένα ρόδο τόνε χάνεις» Πασχαλινά Έθιμα (πριν το Πάσχα) ή Κλήδωνας

«Η ψυχή του ανθρώπου είναι σαν τη γη, ότι σπείρεις θα θερίσεις. Σιτάρι θα σπείρεις; Σιτάρι θα θερίσεις. Κριθάρι θα σπείρεις; Κριθάρι θα θερίσεις. Έτσι είναι και η ψυχή του ανθρώπου, ότι βάλεις μέσα της αυτό και θα έχεις. Κακία θα βάλεις; Κακία θα έχεις. Καλοσύνη θα βάλεις; Καλοσύνη θα έχεις.»

Τα σοφά λόγια του γεωργού είναι σαν βάλσαμο στις ψυχές της Ρηνιώς και της Στασώς οι οποίες από μικρά παιδιά έχουν μεγάλο μίσος μεταξύ τους. Μια  παρεξήγηση ανάμεσα στις γιαγιάδες τους και οι πεποιθήσεις που κληρονόμησαν ήθελαν τη σχέση τους να είναι εχθρική.  Ώσπου μια μέρα ένα γράμμα και ένα όνειρο θα αλλάξουν τη ζωή τους………

Η προσέγγιση της παράδοσης μέσω της θεατρικής πράξης συμβάλλει στη μετάδοση των ηθών και των εθίμων, της τοπικής διαλέκτου και των παραδόσεων στους μικρούς αλλά και τους μεγάλους μας φίλους.

Πριν το Πάσχα το δρώμενο παρουσιάζει τα έθιμα του Πάσχα και μετά το Πάσχα τα έθιμα του Κλήδωνα.

ΧΩΡΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Ο χώρος εφαρμογής είναι τα δύο παραδοσιακά σπίτια, όπως επίσης ένα μέρος του δρώμενου εξελίσσεται στον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο του Μουσείου.

ΣΤΟΧΟΙ

  • Να γνωρίσουν τα έθιμα του Πάσχα (πριν το Πάσχα) και τα έθιμα του Κλήδωνα (μετά το Πάσχα) μέσα από την ενεργή συμμετοχή τους.
  • Να προβληματιστούν και να αναπτύξουν έννοιες όπως ο αλληλοσεβασμός, η αγάπη και η αρμονική συνύπαρξη με τους άλλους.
  • Να προσεγγίσουν την παράδοση μέσω της θεατρικής πράξης
  • Να διασκεδάσουν με τις δραστηριότητές τους και να συνδυάσουν την μόρφωση με την ψυχαγωγία.
  • Να καταφέρουν τα παιδιά να βιώσουν τις διάφορες διαδικασίες με βάση το θεατρικό παιχνίδι, την κινησιολογία και την εμψύχωση.

ΗΛΙΚΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Το δρώμενο απευθύνεται κυρίως σε παιδιά Γ΄,Δ΄,Ε΄,ΣΤ΄ Δημοτικού. Επίσης με τις ανάλογες προσαρμογές το δρώμενο μπορεί να εφαρμοστεί και σε μικρότερες ηλικίες.

ΔΙΑΡΚΕΙΑ
Η διάρκεια του θεατρικού δρώμενου υπολογίζεται στην μιάμιση ώρα για όλα τα παιδιά.

Με ένα ρόδο φίλο κάνεις και για ένα ρόδο τόνε χάνεις

“Με ένα ρόδο φίλο κάνεις και για ένα ρόδο τόνε χάνεις”

ΝΕΟΣ ΚΟΡΩΝΟΙΟΣ

Λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που διανύουμε, η δική μας προτεραιότητα είναι η ασφάλεια των μαθητών, των εκπαιδευτικών και του προσωπικού μας. Γι αυτό το λόγο έχουμε λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε κάθε διδακτική εκπαιδευτική δραστηριότητα πραγματοποιείται με ασφάλεια.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

  • Φυσικός αερισμός των χώρων πριν και μετά την κάθε ομάδα.

  • Αυστηρή καθαριότητα και απολύμανση των χώρων και των επιφανειών όπου θα διεξαχθεί η διδακτική επίσκεψη πριν και μετά την κάθε ομάδα.

  • Καθαριότητα και απολύμανση αντικειμένων (ποδιές, σκεύη κ.α)

  • Ατομική Υγιεινή και πλύσιμο χεριών και χρήση αντισηπτικού από τους συμμετέχοντες και το δικό μας προσωπικό.

  • Χρήση μάσκας (από εκπαιδευτές και μαθητές).  Χρήση γαντιών (όπου διατίθενται τρόφιμα).

  • Καλυμμένα τα τρόφιμα που προπαρασκευάζονται και διατίθενται. Ατομική συσκευασία τροφίμου ή και ποτού όπου αυτή απαιτείται.

  • Παροχή αναλώσιμων υλικών υγιεινής σαπούνι, νερό, χαρτομάντηλα.

  • Για αποφυγή συνωστισμού, περιορισμένος αριθμός επισκέψεων ανά ημέρα και με διαφορά ώρας από ομάδα σε ομάδα την ίδια μέρα.

  • Μέτρα προστασίας τηρούνται και σε άλλους χώρους εξυπηρέτησης όπως καφενείο, ταβέρνα κα.

 

Λίγες ακόμη σημαντικές πληροφορίες…

  • Για τη γνωριμία μας με τα παιδιά, είναι απαραίτητο να φορούν αυτοκόλλητες ετικέτες με το μικρό τους όνομα.
  • Τα παιδιά καλό είναι να φορούν πρακτικά, άνετα ρούχα και παπούτσια.
  • Τονίστε τους ότι είναι σωστό να ακολουθούν τον ερμηνευτή κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού προγράμματος.
  • Βοηθήστε τον ερμηνευτή για την ομαλή εξέλιξη του προγράμματος ή τη ανεμπόδιστη διακίνηση άλλων επισκεπτών του Μουσείου.
  • Μην ξεχάσετε!!! Επικοινωνήστε ξανά με το Μουσείο 2 ημέρες πριν, για να επιβεβαιώσετε τη συμμετοχή σας.
  • Θα ήταν χρήσιμο να επισκεφθείτε το Μουσείο πριν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα προκειμένου να γνωριστούμε και να συζητήσουμε απορίες σας.
  • Στο Μουσείο, λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη την οποία μπορείτε να συμβουλεύεστε σε περίπτωση που χρειάζεστε κάποιο υλικό.

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΑΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

  • Συζητήστε με τους μαθητές σας για το Μουσείο Αγροτικής Ιστορίας και Λαϊκής Τέχνης.
  • Τι είναι ένα Λαογραφικό Μουσείο και σε τι αποσκοπεί;
  • Γιατί ονομάζεται έτσι το Μουσείο που θα επισκεφθούν, τι εκθέματα φαντάζονται ότι θα δουν.
  • Εμπλουτίσετε τις διδακτικές σας ώρες με ένα κύκλο θεμάτων γύρω από την λαϊκή παράδοση της Κρήτης έτσι ώστε τα παιδιά να γνωρίσουν σταδιακά τον πλούσιο λαογραφικό μας πολιτισμό.
  • Οργανώστε μια μουσειακή γωνιά σχετικά με την κρητική λαϊκή παράδοση, με βιβλία, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, φωτογραφίες με παραδοσιακές κατοικίες, αργαλειό, διάφορα είδη υφαντών, λύχνο, φανάρι ή λάμπα, σταμνί, καλάθι.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΑΣ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ 

  • Συζητήστε με τα παιδιά την εμπειρία της επίσκεψής σας στο Μουσείο.  Χρησιμοποιήστε τα φυλλάδια που σας έχουν δοθεί για τα παιδιά για να κάνετε τις εργασίες.
  • Εμπλουτίστε τη διακόσμηση της τάξης σας με τα έργα που έφτιαξαν τα παιδιά στο Μουσείο και άλλα (κολλάζ, μικρά υφαντά) και φωτογραφίες από την επίσκεψή σας στο Μουσείο.
  • Επισκεφθείτε άλλα Μουσεία με παραδοσιακό κρητικό σπίτι ή παραδοσιακούς οικισμούς.
  • Επισκεφθείτε παραδοσιακά εργαστήρια κατασκευής αντικειμένων οικιακής χρήσης και το εργαστήρι μιας υφάντρας ή μια σύγχρονη βιοτεχνία κατασκευής υφαντών.
  • Ενθαρρύνετε τα παιδιά να έρχονται σε επαφή με την κρητική παράδοση με επισκέψεις και σε άλλα Μουσεία, με τη μελέτη λαογραφικών στοιχείων, την επαφή με την κρητική μουσική.
  • Τονίστε στα παιδιά τη σπουδαιότητα της διατήρησης, της φροντίδας και της μελέτης των θησαυρών της λαογραφικής μας παράδοσης.
  • Προσπαθήστε να εφαρμόσετε θεατρικό παιχνίδι ως μέσο διδασκαλίας προκειμένου τα παιδιά να βιώνουν τη κάθε κατάσταση θεατρικά και να αναπτύσσουν την αισθητική τους αγωγή μέσα από το παιχνίδι και την δράση.

Η παρουσία σας κατά τη διάρκεια του προγράμματος είναι απαραίτητη για να μπορεί να συζητηθεί στην τάξη η εμπειρία των μαθητών και για να αξιολογήσετε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου (αξιολόγηση) είναι ένας τρόπος να μαθαίνουμε από εσάς τις εντυπώσεις σας και να μελετάμε τις προτάσεις σας.  Με βάση τις παρατηρήσεις και τις υποδείξεις σας προσπαθούμε να βελτιώνουμε τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα προκειμένου να φτάνουμε στα επίπεδα που επιθυμείτε.

Ελπίζουμε ότι η συμμετοχή σας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Μουσείου Αγροτικής Ιστορίας και Λαϊκής Τέχνης στον Αρόλιθο, θα σας είναι ευχάριστη, ωφέλιμη και δημιουργική.

Σας ευχόμαστε καλή συνέχεια στο παιδαγωγικό σας έργο! 

ΑΡΟΛΙΘΟΣ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΧΩΡΙΟ

11ο χλμ Παλαιάς Οδού Ηρακλείου-Ρεθύμνου T.K.71500

ΤΗΛ. 2810 821 050 εσωτερικό 239  ΦΑΞ 2810 821 051

www.arolithos.com

museum@arolithos.com

 

Δραστηριότητες για παιδιά κάθε Κυριακή στον Αρόλιθο!

1η σελίδα για αφισακι μουσείου 2018

Ο Πολιτιστικός  Σύλλογος Φίλων της Παράδοσης “Νόστος” και το Μουσείο Αγροτικής Ιστορίας και Λαϊκής τέχνης σε συνεργασία με τον Σύλλογο Παιδαγωγών Θεατρικού Παιχνιδιού Κρήτης, οργανώνουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες και θεατρικά δρώμενα στον Αρόλιθο! 

Από αυτή την Κυριακή 21/01 και σχεδόν κάθε Κυριακή έως το Πάσχα, σας περιμένουμε στο καθιερωμένο μας ραντεβού, στις 12.30 στο παραδοσιακό καφενείο του χωριού μας!

2η σελίδα για αφισακι-Κυριακατικες 2018Πρόγραμμα Κυριακάτικων Δραστηριοτήτων

Καλέστε μας στο 2810 821050 ή στείλτε email στο info@arolithos.com για δηλώσεις συμμετοχής ή πληροφορίες! Μπορείτε επίσης να επισκέπτεστε και τη σελίδα μας στο facebook, όπου αναρτούνται καθημερινά νέες ενημερώσεις σχετικά με το δρώμενο!

Σας περιμένουμε με τα παιδάκια σας για αξέχαστες εμπειρίες που θα τους χαρίσουν χαρά και γνώσεις :-D

Ιανουάριος: Με τα φώτα του ο Γενάρης όλης της χρονιάς μπροστάρης!

Ο Ιανουάριος πήρε το όνομά του από τον Ιανό, θεό κάθε αρχής στη ρωμαϊκή μυθολογία. Ωστόσο, δεν ήταν ανέκαθεν ο πρώτος μήνας του έτους για τους Ρωμαίους. Στα πρώτα χρόνια της ιστορίας τους, πρώτος μήνας ήταν ο Μάρτιος, και  Πρωτοχρονιά ήταν τότε η πρώτη Μαρτίου.

Γενάρης

Γενάρης

Στον Ιανουάριο ο λαός μας έχει δώσει διάφορες ονομασίες, όπως το Γενάρης επειδή τότε γεννούν τα γιδοπρόβατα, και Μεσοχείμωνας επειδή είναι ο μεσαίος από τους μήνες του χειμώνα. Ονομάζεται και Γατόμηνας επειδή στη διάρκειά του ζευγαρώνουν οι γάτες, και Μεγάλος μήνας ή Τρανός μήνας ή Μεγαλομηνάς γιατί είναι ο πρώτος μήνας του έτους και σε αντιδιαστολή με τον Φεβρουάριο, που είναι «κουτσός» (Κουτσοφλέβαρος).

Οι αλκυονίδες ημέρες τού έχουν δώσει και την ονομασία «γελαστός», αλλά είναι επίσης γνωστός και ως «κλαδευτής»: «Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μη γυρεύεις.

Ωστόσο στο μυαλό των περισσοτέρων ο Γενάρης είναι ο μήνας των γιορτών, των οικογενειακών τραπεζιών, ο μήνας των μικρών παιδιών που περιμένουν ανυπόμονα τα κάλαντα, αλλά και τον Άγιο Βασίλη!

Είναι και ο μήνας των εθίμων, αφού σε ολόκληρη την Ελλάδα αλλά και συγκεκριμένα στην Κρήτη τα έθιμα δίνουν και παίρνουν. Ας δούμε  κάποια από αυτά παρακάτω.

Το έθιμο της Κρεμμύδας στην Κρήτη

Ασκελετούρα

Η κρεμμύδα ή ασκελετούρα είναι συνηθισμένο φυτό στην Κρήτη. Φυτρώνει άγριο και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι. Ακόμα και να το βγάλεις απ’ τη γη και να το κρεμάσεις, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη. Ο λαός πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική του δύναμη μπορεί να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα, γι’ αυτό την πρωτοχρονιά παίρνουν την ασκελετούρα στα σπίτια τους. Πρόκειται για αρχαίο έθιμο καλοτυχίας.

Η πέτρα στο σπίτι

Κάθε πρωί Πρωτοχρονιάς, χαράματα και μόλις κτυπούσε η “πρώτη καμπάνα”, όλοι μικροί – μεγάλοι , σηκώνονταν, έκαναν τρείς φορές το σταυρό τους, και χωρίς να μιλήσουν, έβαζαν τα γιορτινά τους, έβγαιναν έξω από το σπίτι, έπαιρναν από μια πέτρα ο καθένας τους, όσο μεγαλύτερη μπορούσε, και την έφερναν μέσα στο σπίτι. Μετά από αυτό, ο καθένας, καθόταν στην πέτρα που μόλις είχε φέρει , και έλεγαν τη φράση : “Κλού -Κλού στα ορνίθια μας , καλοχρονιά στα σπίτια μας , όσο βάρος έχει η πέτρα τούτη, τόσο χρυσάφι και ασήμι να μπει στα σπίτια μας”. Έπειτα σηκώνονταν ο καθένας έκανε το σταυρό του 3 φορές, καλημέριζαν τους υπολοίπους, και τα παιδιά έπρεπε να φιλήσουν το χέρι των γονιών τους, και μετά πήγαιναν στην Εκκλησία για τη λειτουργία. Στην επιστροφή από την Εκκλησία , έμπαινε ο πρώτος στο σπίτι ο πρωτότοκος, και μετά οι υπόλοιποι. Οι πέτρες έμεναν μέσα στο σπίτι, στο ίδιο μέρος που είχαν τοποθετηθεί, επί οκτώ μέρες. Την όγδοη μέρα έπιανε ο καθένας την πέτρα του , και αφού έκανε το σταυρό του 3 φορές , την πήγαινε πάλι έξω από το σπίτι. Αυτό το έθιμο γινόταν απαραίτητα κάθε Πρωτοχρονιά, κι έφερνε στο σπίτι , “γούρι”, ευτυχία, αγάπη, γαλήνη και ειρήνη.

Το ρόδι

Ρόγδι

Ρόγδι

Το ρόδι είναι σύμβολο αφθονίας, γονιμότητας και καλής τύχης. Συνήθως κρεμούσαν στο κάθε σπίτι, από το φθινόπωρο, ένα ρόδι. Μετά τη Μεγάλη Λειτουργία της Πρωτοχρονιάς το πετούσαν με δύναμη στο κατώφλι για να σπάσει σε χίλια κομμάτια κι έλεγαν: «Χρόνια Πολλά! Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος!»

Καλή χέρα στην Κρήτη

Μερικές δεκαετίες παλιότερα, η «καλή χέρα» ήταν το μόνο δώρο που έπαιρναν τα παιδιά την Πρωτοχρονιά και σε πολλές περιπτώσεις ήταν απλά ένα κέρασμα.  Αργότερα, συνηθιζόταν να δίνεται ένα μικρό χρηματικό ποσό σαν δώρο σε παιδιά που επισκέπτονταν κάποιο συγγενικό σπίτι την Πρωτοχρονιά.

Φυσικά, πέρα από τα έθιμα, πλούσια είναι και λαϊκή παράδοση μας ως προς τις παροιμίες για αυτό το μήνα:

Παροιμίες για τον Γενάρη

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά με σύγκρυα και παγωνιά.

Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην εξετάζεις

Κάλλιο κρύο το Γενάρη παρά ήλιος που δε ζεσταίνει.

Κότα, πίτα το Γενάρη και κολιό (ή παπί) τον Αλωνάρη.

Με τα Φώτα του ο Γενάρης, όλης της χρονιάς μπροστάρης.

Ο Γενάρης κι αν γεννάται, του καλοκαιριού θυμάται.

Ο Γενάρης κι ο Φλεβάρης είναι ο ξεπροβιδάρης.

Ο Γενάρης τα γεννά, ο Φλεβάρης τα ψοφά κι ο παντέρμος ο Μαρτάκης, τ’ αποσώνει στον ταμπάκη.

Ο καλός ο νοικοκύρης, το Γενάρη χαίρεται.

Όποιος σπέρνει το Γενάρη, τρώει την ανεμοζάλη.

Πάπια, χήνα το Γενάρη, πετεινό τον Αλωνάρη.

Τις δεκαεφτά του Γεναριού είναι κυρά τ’ Άγι’ Αντωνιού.

Η λαϊκή μας παράδοση πραγματικά κρύβει ένα τεράστιο πλούτο, ένα αληθινό θησαυρό. Εμείς στον Αρόλιθο προσπαθούμε συνεχώς να αναδείξουμε αυτό τον πλούτο και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε για άλλη μια χρονιά!

Ευχόμαστε ο νέος χρόνος να είναι γεμάτος καλές στιγμές, υγεία και αγάπη σε όλο τον κόσμο! Καλή χρονιά!

χριστουγεννιατικη καρτα 2018

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα Κρήτης https://www.youtube.com/watch?v=XkyeRKGacfs

Πηγές: goo.gl/YKtyZC

goo.gl/8gGmJj

goo.gl/T4SS3Q

Πορτρέτο Μήνα: goo.gl/CvQceX 

Το κρητικό σαρίκι

nikos_xylouris

Επειδή πολλοί δεν γνωρίζουν τι θα πει η λέξη “σαρίκι” είναι το μαντήλι που φορούν οι Κρητικοί στο κεφάλι τους! Η λέξη σαρίκι είναι τούρκικο απομεινάρι και προέρχεται από το λατινικό Καισαρίκιον, το οποίο ήταν το επικάλυμμα του κεφαλιού του Καίσαρα που δήλωνε το βαθμό εξουσίας. Πριν λάβει αυτή την ονομασία,στην κρητική διάλεκτο το αποκαλούσαν πέτσα! Λέγεται ότι ένα είδος σαρικιού φορούσαν οι Κρήτες ήδη από τα τέλη του 15ου αιώνα το οποίο τότε ονόμαζαν “τζεβρέ” ή “λαχούρι” όταν ήταν πολύχρωμο…Το σύγχρονο πλεχτό σαρίκι ή μπολίδι με τα πυκνά κρόσσια που μοιάζουν με δάκρυα, έκανε την εμφάνιση του τον 20ο αιώνα. Τα κρόσσια του συμβολίζουν τα πολλά χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη και τη θλίψη μα και τον θρήνο που προκάλεσε το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου το 1866. Επίσης,να πούμε ότι πλέκεται σε δυο κεντητούς χρωματισμούς,σε λευκό και μαύρο! Το λευκό συνήθως φοριέται σε χαρμόσυνες περιστάσεις όπως γάμοι και βαφτίσεις, ενώ το μαύρο δείχνει τη λεβεντιά,την περηφάνια μα και το πένθος…

Βρείτε αυτό το κρητικό παραδοσιακό προϊόν στο cretaneshop.gr

Ο Νοέμβριος με τα πολλά ονόματα!

Ο Νοέμβριος είναι ένας μήνας με ανάμεικτα συναισθήματα, επειδή πλησιάζει ο χειμώνας και υπάρχει η μελαγχολία, αλλά είναι και γεμάτος αισιοδοξία για τη συγκομιδή, που θα βοηθήσει σε εύκολο ξεχειμώνιασμα!

Είναι ο ενδέκατος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημερών. Η ονομασία του ετυμολογείται από τη λατινική λέξη November, η οποία προέρχεται από το αριθμητικό novem (εννέα), επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Νοέμβριος ήταν ο ένατος κατά σειρά μήνας. Στη συνέχεια, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, το ρωμαϊκό ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο. Ο Νοέμβριος μετακινήθηκε στην ενδέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία.

Ο λαός τον αποκαλεί Βροχάρη (γιατί έχει πολλές βροχές), Χαμένο (γιατί έχει τις μικρότερες σε διάρκεια ημέρες), Ανακατεμένο (από τον άστατο καιρό), Σκιγιάτη( έχει πολύ σκιά, και μεγάλη νύχτα), Παχνιστή (εξαιτίας της πάχνης), Κρασόμηνα (επειδή τότε άνοιγαν τα καινούρια κρασιά), Μεθυστή(επειδή όσοι δοκιμάζουν τα νέα κρασιά μεθάνε).  Σε κάποια μέρη τον αποκαλούν και  Μεσοσπορίτη (γιατί τότε οι περισσότεροι γεωργοί βρίσκονται στο μέσο της σποράς), και τέλος Ξυλευτή (αυτόν τον μήνα οι αγρότες κόβουν ξύλα και τα αποθηκεύουν για να ζεσταίνονται και να κάνουν τις δουλειές τους, τις μέρες του χειμώνα).

Επίσης το Νοέμβριο οι μελισσοκόμοι μεταφέρουν και τοποθετούν τις κυψέλες σε μόνιμες χειμωνιάτικες θέσεις και η βασική εργασία είναι το ” ξελάκωμα” στα αμπέλια.

Αυτό το μήνα και συγκεκριμένα στις 21, η εκκλησία γιορτάζει την ανάδειξη του θεϊκού γυναικείου στοιχείου στον Χριστιανισμό, τα “Εισόδια της Θεοτόκου” όπως επίσης και την τυπική γιορτή της σποράς.

τα Εισόδια της Θεοτόκου

τα Εισόδια της Θεοτόκου

Την μέρα αυτή οι γεωργοί έχουν αργία και τρώνε ένα ειδικό φαγητό, τα λεγόμενα “πολυσπόρια”, γι΄αυτό η γιορτή ονομάζεται επίσης “Της Παναγιάς της πολυσπορίτισσας”. Τα πολυσπόρια βράζουν λίγους σπόρους από κάθε είδος δημητριακά, και όσπρια προσθέτοντας σταφίδες, μύγδαλα, καρύδια και πετιμέζι. Τα πολυσπόρια τα ανταλλάσσουν μεταξύ τους και ανταλλάσσουν ευχές.

τα πολυσπόρια

τα πολυσπόρια

Ας μην παραλείψουμε τέλος, το γεγονός ότι στις 17 Νοέμβρη του 1973 έγινε η εξέγερση του Πολυτεχνείου που ήταν μια μαζική και δυναμική εκδήλωση της λαϊκής αντίθεσης στο καθεστώς της Χούντας των Συνταγματαρχών.

Με μια επίσκεψη στο χωριό μας, θα έχετε την ευκαιρία να μελετήσετε για τα έθιμα του μήνα! Το λαογραφικό μουσείο μας, περιέχει πλούσιο υλικό για μελέτη, διαθέσιμο σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται!

Καλό μήνα και καλό χειμώνα σε όλους!

Νοέμβριος
Στου Νοέμβρη το χαρτί
βάζει  υπογραφή η βροχή .
«Θα ποτίσω όλη την πόλη ,
το χωράφι , το περβόλι .
Και θα πλύνω τις σκεπές ,
τα μπαλκόνια , τις αυλές .
Θα ετοιμάσω το τοπίο ,
να ‘ρθει το μεγάλο κρύο».
Το χαρτί ο αέρας παίρνει
και στα σύννεφα το φέρνει .
Κι η βροχή πιάνει δουλειά ,
μούσκεμα όλα τα παιδιά .
Ρένα Καρθαίου

                                  Παροιμίες για τον Νοέμβρη                                

                «Η Πούλια βασιλεύοντας, το μήνυμά της στέλνει. Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους». 
                «Άι- Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα: -Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ’ Άι- Φιλίππου αυτού είμαι».
«Αν τ’ Άη Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια, των Αγιών δε λείπω».
«Ο άη- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει».
«Ο Νοέμβρης σαν θα έλθει τα γομάρια μέσα κλείνει».
«Οποίος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν Θα πάρει».
«Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας».
«Σ’ τσι τριάντα, τ’ Αγι-Αντριός, αντριεύεται το κρύο».
«Της ελιάς το φύλλο κι αν χαθεί, πάλι θε να ξαναβρεθεί».
«Τον Οκτώβρη τα κουδούνια, το Νοέμβρη παραμύθια».

Οκτώβριος, ο Βροχάρης!

Από τη λατινική λέξη octo, που σημαίνει οχτώ, πήρε ο Οκτώβρης τ’ όνομά του, γιατί  πραγματικά στο παλιό-ρωμαϊκό ημερολόγιο, που άρχιζε από το μήνα Μάρτη, κρατούσε την όγδοη θέση.

Ήταν αφιερωμένος στον Άρη και τον παρίσταναν με μορφή κυνηγού, που έχει λαγό στα πόδια του, πουλιά πάνω απ` το κεφάλι του και ένα είδος κάδου κοντά του. Ο μήνας «των χειμαδιών» και ο γυρισμός των παραδοσιακών μαστόρων στις οικογενειακές εστίες για να ξεκινήσουν οι εργασίες για  το όργωμα και τη σπορά σιτηρών, κριθαριού & βρώμης.

Αν και η προετοιμασία του σπόρου, στη σπορά,  αρχίζει με τη γιορτή του Τιμίου Σταυρού στις 14 του Σεπτέμβρη, ο Οκτώβρης θεωρείται ο «πατέρας» αυτής της σημαντικής δουλειάς.

“Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οκτώ σωρούς δεν έκαμες”

“Όπου σπέρνει τον Οκτώβρη, κάνει οκτώ σωρούς στ αλώνι”

Η θρησκευτική λατρεία επίσης, έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε κάποιες ονομασίες του μήνα αυτού. Άϊ – Δημήτρης ονομάζεται από τη σπουδαιότερη γιορτή του μήνα, και άϊ – δημητριάτικα τα χρυσάνθεμα και τα κυκλάμινα που ανθίζουν τότε. Ωστόσο μία ακόμα σπουδαία εθνική εορτή είναι και αυτή της 28ης του Οκτώβρη, όπου μνημονεύεται η άρνηση της Ελλάδας στις ιταλικές αξιώσεις και κατά συνέπεια η  είσοδος της χώρας στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.

Στην αρχαία Ελλάδα  τώρα, ο Οκτώβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Βοηδρομιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Πυανοψιώνα. Η περίοδος αυτή ήταν πλούσια σε γιορτές (Προηρόσια, Πυανόψια, Θησεία, Θεσμοφόρια), καθώς οι Αθηναίοι φρόντιζαν να εξασφαλίζουν τη θεϊκή προστασία για τον κύκλο των γεωργικών εργασιών, που μόλις άρχιζε. Για το ίδιο λόγο οι Ρωμαίοι θυσίαζαν ένα άλογο στο Πεδίο του Άρεως για να πάνε καλά τα σπαρτά. Τον Οκτώβριο διεξάγονταν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους τα περίφημα Ελευσίνια Μυστήρια, σε Αθήνα και Ελευσίνα.

Για τους κτηνοτρόφους τώρα, ο μήνας αυτός είναι γνωστός για τα «χειμαδιά», τα οποία αποτελούν, μία παράδοση. Ουσιαστικά το μήνα αυτό οι άνθρωποι έφευγαν από τα βουνά και κατέβαιναν στα πεδινά (η επιστροφή στο σπίτι), με σκοπό να βρουν ευνοϊκότερες συνθήκες για τα ζώα τους.

Τέλος ο Οκτώβρης είναι ο μήνας που αρχίζουν και τα ρακοκάζανα! Τα «καζανέματα», όπως λέγονται, γίνονται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους όπου περίοπτη θέση κατέχει φυσικά το καζάνι.

το ρακοκάζανο

το ρακοκάζανο

Με μια επίσκεψη στο χωριό μας, θα έχετε την ευκαιρία να δείτε από κοντά το παραδοσιακό αλώνι, όπως επίσης και το καζάνι της ρακής.

Το λαογραφικό μουσείο μας, περιέχει πλούσιο υλικό για μελέτη, διαθέσιμο σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται, καθώς και αντικείμενα του γεωργού που σχετίζονται με το όργωμα και τη σπορά.

Καλό μήνα και καλό φθινόπωρο σε όλους!

Καλωσόρισες Βροχάρη ,

με τις μπόρες τις πολλές ,

τα χωράφια να ποτίσεις
για ν’ αρχίσουν οι σπορές .

Μπρουμάρη σ’ ονομάζουν
κι η ομίχλη έχει απλωθεί
και Παχνιστή σε λένε
κι οι κήποι στολιστήκαν
με κάτασπρο χαλί ,
με πάχνη όπως τη λένε, την αυγή !

Σποριάρη σ’ ονομάζουν

και Σπάρτο και Σποριά
κι όλοι οι γεωργοί με κέφι και χαρά
σπόρους στη γη θα ρίξουν
και όλοι να καρπίσουν .Αϊ – Δημήτρη σε καλούν
κι Αϊ – Δημητριάτη ακόμα
τον Αϊ – Δημήτρη γιορτάζουν
οι χριστιανοί αντάμα.

 

Παροιμίες για τον Οκτώβρη

Όποιος μήνας έχει ρο, δεν θέλει στο κρασί νερό.

Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα ‘χεις.

Αν βρέξει ο Οκτώβρης και χορτάσει η γη, πουλησ’ το σιτάρι σου και αγόρασε βόδια.

Αν δεν χορτάσει ο Οκτώβρης τη γη, πουλησ’ τα βόδια σου κι αγόρασε σιτάρι.

Οκτώβρης και δεν έσπειρες, οκτώ σπυριά θα κάνεις.

Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός.

Οκτώβρης – Οκτωβράκης το μικρό καλοκαιράκι.

Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται.

Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.

Πηγή: http://users.sch.gr/vaxtsavanis/oktobrios.html

Εικόνες: http://manosbee.blogspot.gr/2009/10/blog-post_8133.html, http://41dimotikoher.blogspot.gr/2016/10/blog-post.html,